De B’s van het bestuursrecht

Het bestuursrecht gaat – samengevat – over de relatie tussen de overheid en burgers of bedrijven. De Algemene wet bestuursrecht (Awb) regelt de basics van deze relatie: wat zijn de kaders waarbinnen besluiten genomen worden?

Het bestuursrecht gaat – samengevat – over de relatie tussen de overheid en burgers of bedrijven. De Algemene wet bestuursrecht (Awb) regelt de basics van deze relatie: wat zijn de kaders waarbinnen besluiten genomen worden? Hoe ver strekken de bevoegdheden van bestuursorganen? Wie zijn als belanghebbenden betrokken bij de besluitvorming?

Belanghebbende

Hiermee heb ik de belangrijkste begrippen van het bestuursrecht geïntroduceerd: bestuursorgaan – belanghebbende – besluit. De Awb besteedt aan deze begrippen aparte artikelen: artikel 1.1 gaat over de vraag wat bestuursorganen zijn. Artikel 1:2 gaat over de vraag wie een belanghebbende is. Artikel 1:3 gaat over de vraag wanneer sprake is van een besluit.

In deze column wil ik verder ingaan op het belanghebbende-begrip. Volgens de wet is een belanghebbende “degene wiens belang rechtstreeks bij een besluit is betrokken”.

Normadressaat

Neemt een bestuursorgaan een besluit, gericht aan een persoon of rechtspersoon, dan is diegene direct bij het besluit betrokken. Die (rechts)persoon noemen we de normadressaat. De normadressaat is dus altijd belanghebbende.

Gevolgen van enige betekenis

Ingewikkelder wordt het wanneer een besluit niet aan een specifiek persoon gericht is, bijvoorbeeld wanneer een nieuw bestemmingsplan wordt vastgesteld. Voor het omgevingsrecht is inmiddels het algemene criterium ‘gevolgen van enige betekenis’ leidend geworden. Iemand is dan belanghebbende als hij én gevolgen ondervindt van het nieuwe plan én deze gevolgen enige impact hebben. Het hangt dus van veel verschillende omstandigheden af wie wel en geen belanghebbende zijn.

Concurrenten

Interessant is de vraag of concurrenten belanghebbenden kunnen zijn. Daarvoor wordt onder andere gekeken of de concurrenten dezelfde soort klanten bedienen, of verzorgingsgebieden overlappen en of er andere omstandigheden zijn waarin de concurrenten verschillen of juist overeenkomsten tonen. Als bijvoorbeeld vergunningverlening aan de één de kans op een vergunning voor de ander aanzienlijk verkleint, kan er sprake zijn van een belanghebbendheid bij de vergunning.

Dat er al veel uitspraken zijn over het belanghebbende-begrip, betekent niet dat het nu veel eenvoudiger is om te beoordelen of iemand belanghebbende is of niet.

De Awb bestaat al zo’n 25 jaar en nog steeds leiden de B’s van het bestuursrecht tot vragen en (lange) procedures. Never a dull moment in het bestuursrecht!