Causaal verband bij whiplashletsel: juridische causaliteit, óók zonder medische causaliteit
Marieke Quaak
Jan is werkzaam als vertegenwoordiger. Op een winterse dag is hij op pad met de auto. Terwijl hij voor een verkeerslicht staat te wachten, rijdt een andere automobilist tegen de achterkant van zijn auto aan.
Jan is werkzaam als vertegenwoordiger. Op een winterse dag is hij op pad met de auto. Terwijl hij voor een verkeerslicht staat te wachten, rijdt een andere automobilist tegen de achterkant van zijn auto aan. De volgende dag heeft hij veel spierpijn en hoofdpijn. Op advies van de huisarts doet hij even rustig aan. De huisarts verwacht dat hij met enkele weken wel weer kan werken. Dat valt echter tegen. In de weken na het ongeval ontstaan forse nek-, schouder- en hoofdpijnklachten. Daarnaast heeft Jan last van concentratieproblematiek, voelt hij zich neerslachtig en heeft hij pijn aan zijn polsen vanwege het afzetten op het stuur.
Jan besluit een letselschadeadvocaat in de arm te nemen omdat hij (arbeidsvermogens)schade lijdt als gevolg van het ongeval. Er is sprake van aanhoudende klachten en hij is tot niets meer in staat. Tot zijn verbazing stelt de verzekeraar zich na twee jaar op het standpunt dat de klachten van Jan niet medisch objectiveerbaar zijn en geen gevolg van het ongeval zouden kunnen zijn. De schade als gevolg van deze klachten komt volgens de verzekeraar niet voor vergoeding in aanmerking omdat volgens de medisch adviseur van verzekeraarszijde het verband tussen de klachten enerzijds en het ongeval anderzijds niet aangetoond zou kunnen worden. Jan is ten einde raad en vraagt zich af hoe hij bewijs kan leveren van het causaal verband tussen zijn klachten enerzijds en het ongeval anderzijds.
In deze blog gaat letselschadeadvocaat Marieke Quaak in op het juridisch kader dat bij whiplashklachten relevant is voor het vaststellen van het causaal verband tussen de gezondheidsklachten enerzijds en het ongeval anderzijds.
Lees ook:
Achtergrond
Het gebeurt regelmatig dat na een aanrijding discussie ontstaat met de verzekeraar over het zogenaamde ‘causaal’ verband. Bij dergelijke discussies staat de vraag centraal of de gezondheidsklachten het gevolg zijn van het ongeval. Deze slepende discussies doen zich vooral vaak voor in zaken waarin sprake is van ‘whiplashletsel’. Dit heeft te maken met het feit dat het primaire letsel van een whiplash vaak niet medisch objectiveerbaar is.
Op de website van de Hersenstichting wordt over whiplash geschreven dat dit wordt veroorzaakt door een verrekking van de nekspier, waarbij het hoofd met kracht eerst naar achteren en dan weer naar voren wordt geslingerd (‘flexie-extensie beweging’).
Whiplashklachten zijn het bekendste voorbeeld van somatisch onverklaarbare lichamelijke klachten (SOLK-klachten). SOLK is in feite een paraplubegrip voor een grote verscheidenheid aan soorten lichamelijke klachten waarvoor geen duidelijke lichamelijke oorzaak aan te tonen is. Bij dit type klachten wordt bij adequaat medisch onderzoek geen somatische aandoening gevonden die de klachten voldoende verklaart. [1]
Juridische causaliteit en medische causaliteit
Vooropgesteld moet worden dat medische causaliteit en juridische causaliteit van elkaar onderscheiden moeten worden.
Voor artsen is medische causaliteit een feitelijk begrip en is er sprake van een causaal verband tussen de schadeveroorzakende gebeurtenis enerzijds en de klachten anderzijds als de klachten objectiveerbaar en medisch verklaarbaar zijn. Juridische causaliteit is daarentegen een normatief en gekleurd begrip, waarbij het niet gaat om medisch objectiveerbaar bewijs dat sluitend is, maar om een ‘redelijke mate van waarschijnlijkheid’.
Als sprake is van medische causaliteit, dus als het ongeval heeft geleid tot een objectief vast te stellen aandoening, dan kan als het ware een-op-een de conclusie worden getrokken dat ook sprake is van juridische causaliteit.
Verzekeraars stellen zich vaak op het standpunt dat wanneer medische causaliteit ontbreekt, ook geen sprake zou zijn van juridische causaliteit. Dit is echter onjuist. Als een objectief vast te stellen aandoening ontbreekt (zoals bij whiplash vaak het geval is) betekent dat van de weeromstuit niet dat juridische causaliteit ontbreekt. Maar: hoe moet een slachtoffer dat causaal verband dan aannemelijk maken als sprake is van whiplashletsel? In de rechtspraak is hier duidelijk een slachtoffervriendelijke lijn zichtbaar. Dit wordt hieronder toegelicht.
Hoe kijkt de rechter naar causaliteit in whiplashzaken?
In de rechtspraak is duidelijk bepaald dat bij whiplashklachten geen hoge eisen aan het causaal verband kunnen worden gesteld. Het is immers inherent aan whiplash(-achtige) klachten dat deze lastig objectief vast te stellen is omdat een medisch objectiveerbare afwijking veelal ontbreekt. Ook uit de literatuur volgt dat geen hoge eisen aan het causaal verband worden gesteld wanneer sprake is van whiplashklachten.
In de whiplashjurisprudentie is het volgende geoordeeld over het bestaan van het causaal verband:
Als sprake is van een plausibel, dat wil zeggen: een consistent, consequent en samenhangend klachtenpatroon, is daarmee in beginsel voldoende aannemelijk gemaakt dat de klachten bestaan;
Voor zover het gaat om klachten die voor het ongeval niet bestonden (1), op zichzelf goed door ongeval kunnen worden verklaard (2) en waarvoor een duidelijke alternatieve oorzaak ontbreekt (3) kan in beginsel worden aangenomen dat de klachten het gevolg zijn van het ongeval en er dus sprake is van (juridisch) causaal verband.
De rode draad in de whiplashjurisprudentie is dus dat het ontbreken van medisch aantoonbare oorzaak voor de klachten in de bewijslevering geen belemmering vormt om het bestaan van het causaal verband tussen het ongeval en de klachten en beperkingen aan te nemen, mits voldaan is aan bovengenoemde voorwaarden uit de rechtspraak.
De letselschadepraktijk
In de praktijk stellen schadebehandelaars bij verzekeraars zich vaak ten onrechte op het standpunt, onder verwijzing naar een medisch advies, dat causaliteit ontbreekt. Wat daarbij dus vaak uit het oog wordt verloren is dat mogelijk weliswaar medische causaliteit ontbreekt, maar dat dat niets zegt over het bestaan van juridische causaliteit. Het gebeurt - helaas - nogal eens dat verzekeraars blijven ‘hangen’ in afwezigheid van medische causaliteit en vervolgens voor het slachtoffer zelfs de gang naar de rechter nodig is om het bestaan van juridische causaliteit in rechte vast te laten stellen.
Onze gespecialiseerde letselschadeadvocaten voorzien u graag van deskundig en persoonlijk advies wanneer u als gevolg van een schadeveroorzakende gebeurtenis whiplash(achtige) klachten heeft.
[1] R.I. Teulings, ‘SOLK: Somatisch Onvoldoende Verklaarbare Lichamelijke Klachten’, L&S 2010, nr. 4, p. 5-12.
