Over ontslag van statutair bestuurders, over management-BV en exitvergoeding

De ene directeur is de andere niet, ook in juridisch opzicht. De niet-statutair benoemde bestuurder die slechts op zijn of haar visitekaartje ‘directeur’ heeft staan, is uitsluitend werknemer met bijbehorende ontslagbescherming. De statutair bestuurder echter heeft zowel een vennootschapsrechtelijke relatie als een arbeidsovereenkomst met de vennootschap. Met deze duidelijkheid blijven er nog genoeg onduidelijkheden over.

Vragen
Wat geldt bij ontslag krijgen of nemen als een specifieke persoon dan wel diens management-BV/holding statutair bestuurder is? Eindigt bij ontslag automatisch ook het managementcontract ingeval de natuurlijk persoon op grond van een als opdrachtovereenkomst te beschouwen managementcontract bestuurder is, en hoe zit het als diens eigen BV formele contractspartij/opdrachtnemer is?

In 2005 is in de zogenaamde ‘15-april-arresten’ (op rechtspraak.nl: LJN: AS2713 en 2030) en nadien nog in meer recente zaken uitgemaakt dat een vennootschapsrechtelijk ontslagbesluit en dito ontslagname behoudens twee uitzonderingen tevens leidt tot de beëindiging van de arbeidsovereenkomst met de bestuurder, zij het meestal op een later moment vanwege de geldende opzegtermijn. Later is in de rechtspraak nog een derde uitzondering aanvaard: de statutair bestuurder verricht louter formele bestuurderstaken en diens arbeidsovereenkomst kan  in feite los worden gezien van de formele functie van statutair bestuurder.

Ontslag en managementcontract
Gerechtshof Den Haag oordeelde 1 juni 2013 (op rechtspraak.nl: ECLI:NL:GHDHA:2013:CA3154) dat ontslag niet automatisch beëindiging van de managementovereenkomst inhield. De redenering uit de ‘15-april-arresten’ werd dus niet doorgetrokken naar dit geval. Uit die zaak blijkt het in ieder geval een ‘must’ om in de managementovereenkomst (en de eventuele aandeelhoudersovereenkomst als de bestuurder tevens aandeelhouder is) expliciet te regelen in welke concrete gevallen de managementovereenkomst eindigt of met een concrete termijn mag worden opgezegd en het eventuele aandelenpakket moet worden overgedragen. 
De contractuele regeling moet natuurlijk wel deugdelijk zijn en duidelijk, zo blijkt uit het arrest van Gerechtshof te Amsterdam van 12 november 2013 (ECLI:NL:GHAMS:2013:3960). Zie hierover de eerder verschenen blog.

De 15-april-arresten toch toepasbaar bij managementcontract?
In juli 2014 klinkt opeens een nieuw gerechtelijk geluid!
De situatie betrof een managementovereenkomst gesloten tussen enerzijds de vennootschap en anderzijds de persoonlijke holding van de natuurlijke persoon die zelf statutair directeur was (en niet zijn holding). De voorzieningenrechter in kort geding te Utrecht ( ECLI:NL:RBMNE:2014:2798) past de regel uit de 15-april-arresten wel - en expliciet - analoog toe! De rechter ziet daar aanleiding toe op grond dat:
“… het niet ongebruikelijk is dat een managementovereenkomst vanwege onder meer fiscale redenen en aansprakelijkheidskwesties met tussenkomst van een persoonlijke houdstermaatschappij wordt afgesloten. (…) is  van belang dat tussen partijen kennelijk niet ter discussie staat dat op basis van deze overeenkomst geen andere persoon dan [eiser sub 1] aan …(de vennootschap) ter beschikking mag worden gesteld”. (…)
Er zijn geen aanknopingspunten dat de … managementovereenkomst een ruimer bereik heeft dan louter de bestuurderstaken … of met andere woorden dat de managementovereenkomst los kan worden gezien van de formele functie van statutair bestuurder. Er zijn ook geen aanknopingspunten dat de taken die [eiser sub 1] als bestuurder en manager bij Online Results uitoefent los van elkaar kunnen worden gezien. Uit de stellingen van [eisers] maakt de voorzieningenrechter op dat het sluiten van de managementovereenkomst louter is ingegeven door het bestuurdersschap van [eiser sub 1] (…)
Het voorgaande wijst erop dat de situatie vergelijkbaar is met de situatie dat [eiser sub 1] een arbeidsovereenkomst met de vennootschap zou zijn aangegaan”.

Een bruuske verbreking van een samenwerking is kostbaar
Interessant is tenslotte het arrest van gerechtshof Amsterdam d.d. 16 september 2014 (op rechtspraak.nl: ECLI:NL:GHAMS:2014:3875) aangaande het geschil tussen een drietal zakelijke partners (allen via hun management-BV aandeelhouder, bestuurder en opdrachtnemer). Vanwege de verwevenheid van de diverse rechtsbetrekkingen, leidde het vennootschapsrechtelijk ontslag van de management-BV die statutair bestuurder was van de betreffende vennootschap (door gelijktijdige opzegging ervan volgens de regeling in het contract) én tot einde opdrachtovereenkomst én tot einde van het aandeelhouderschap. Maar het Hof besliste nog meer!

Genoemde verwevenheid van de posities en rollen van aandeelhouder, bestuurder en opdrachtnemer gaf aan de combinatie ervan (als som der delen) een meerwaarde ten opzichte van de afzonderlijke rollen en posities, gelet ook op het gebruik van de term ‘partner’.

Genoemde verwevenheid van de posities en rollen van aandeelhouder, bestuurder en opdrachtnemer gaf aan de combinatie ervan (als som der delen) een meerwaarde ten opzichte van de afzonderlijke rollen en posities, gelet ook op het gebruik van de term ‘partner’. Het Hof oordeelde namelijk dat - nu aan de opzegging géén zwaarwegende reden ten grondslag was gelegen - de op zich redelijke opzegtermijn van de managementovereenkomst van zes maanden in combinatie met de keurig volgens contract bepaalde prijs voor de aandelen, toch onvoldoende compensatie bood voor het financieel verlies van de positie van ‘partner’ en de daaraan verbonden zeggenschap over en mede-eigendom van de onderneming.
Daarom moesten de opzeggende zakenpartners nog een vol jaarsalaris extra aan vergoeding betalen aan de eruit gewerkte collega. Zij hadden dat kunnen voorkomen.

De oplossing
Voor de aanpak van zulke trajecten begint de oplossing bij goede contracten, opgesteld door althans in overleg met een terzake kundig advocaat arbeids- en ondernemingsrecht. Vervolgens dient u in zulke exit trajecten de procedureregels voor ontslag en opzegging van duurovereenkomsten toe te passen volgens de aanwijzingen uit de meest actuele rechtspraak. U wilt (wel) goed beslagen ten ijs komen? Neem contact op met mr. G. (Geerit) van Baaren of één van de overige advocaten van Bouwman Van Dommelen Advocaten.