Instructieplicht van de werkgever op de werkplek

In een eerdere blog stonden we stil bij de juridische uitgangspunten met betrekking tot de zorgplicht van de werkgever voor de werknemer. Daaruit bleek dat de werkgever de maatregelen moet treffen die redelijkerwijs mogen worden verwacht.

In een eerdere blog stonden we stil bij de juridische uitgangspunten met betrekking tot de zorgplicht van de werkgever voor de werknemer. Daaruit bleek dat de werkgever de maatregelen moet treffen die redelijkerwijs mogen worden verwacht. In deze blog zoomen we dieper in op de positie van de werkgever in deze verhouding. Wat betekent deze zorgplicht voor de werkgever? 

Arbeidsomstandighedenwet

Een eerste aanknopingspunt voor de invulling van de zorgplicht van de werkgever wordt gegeven in de Arbeidsomstandighedenwet (hierna: Arbowet). Zo verplicht artikel 3 Arbowet de werkgever tot het voeren van een beleid dat is gericht op zo goed mogelijke arbeidsomstandigheden. In dat kader verplicht artikel 5 Arbowet de werkgever om in een inventarisatie en evaluatie schriftelijk vast te legen welke risico’s de arbeid voor de werknemers met zich brengt. Artikel 8 Arbowet verplicht de werkgever om werknemers doeltreffend in te lichten over de risico’s van werkzaamheden en indien nodig instructies te geven en persoonlijke beschermingsmiddelen te verschaffen.

Welke instructies de werkgever precies moet geven, blijft uiteindelijk afhankelijk van de omstandigheden van het geval. Bij deze beoordeling zijn een aantal gezichtspunten betrokken, zoals de aard van de werkzaamheden, de kans dat zich een ongeval zal voordoen, de ernst van de gevolgen van het ongeval en de bezwaarlijkheid van de te nemen maatregelen. De invulling van de zorgplicht is dus zeer casuïstisch. Voor de invulling van de zorgplicht moeten we daarom kijken naar de rechtspraak en praktijkvoorbeelden.

Werknemer valt door het plafond

Onlangs oordeelde het hof dat een werkgever aansprakelijk was voor de letselschade die een timmerman als uitzendkracht opliep toen hij in de uitvoering van zijn werkzaamheden door een gipsen plafond zakte en drie meter naar beneden viel. De timmerman in kwestie had zich niet aangelijnd. De werkgever had tijdens een algemene toolboxmeeting een instructie gegeven die zag op het aanlijnen tijdens het uitvoeren van werkzaamheden op hoogte. Voldeed de werkgever aan de zorgplicht?

Het hof overwoog dat in het concrete geval de kans op een val aanzienlijk was en daarbij de gevolgen zeer groot. De werkgever had er bovendien op bedacht moeten zijn dat de timmerman zich niet zou aanlijnen. Nu de werkgever dit had nagelaten, was volgens het hof niet voldaan aan de zorgplicht. De werkgever had een mondelinge instructie tot aanlijning moeten geven en de werknemers voor het bijwonen van de instructie kunnen laten tekenen.

Verlies vingertoppen door machine

In 2005 oordeelde de Hoge Raad dat de werkgever aansprakelijk was voor de letselschade die een werknemer opliep in de uitoefening van zijn werkzaamheden bij de inpakmachine. De werknemer merkte een storing op: het inpakfolie krulde op aan de zijkant, waardoor een deel van de vleesproducten niet in folie zou worden verpakt. De werknemer probeerde de storing te verhelpen, stak zijn hand in een richel van de machine, waardoor zijn hand terecht kwam in de ruimte waar een pers krachtig naar beneden komt om het folie op elkaar te duwen. Het leidde tot amputatie van drie vingertoppen. Na het ongeval is een beveiligingsstrip aangebracht, zodat de richel volledig was afgedicht.

De machine was voorzien van meerdere beschermkappen, een duidelijk aanwezige nood(stop)knop en waarschuwingsstickers. Toch oordeelde de Hoge Raad dat deze werkgever de zorgplicht niet is nagekomen. De Hoge Raad hield namelijk rekening met het ervaringsfeit dat de werknemer door de dagelijkse omgang met een machine niet alle voorzichtigheid in acht heeft genomen en oordeelde dat dit ook niet hoeft. Onderdeel van de zorgplicht van de werkgever is dat deze, zo oordeelt de Hoge Raad, op voldoende effectieve wijze waarschuwt voor het gevaar.

Instructieplicht reikt ver

Voornoemde voorbeelden illustreren dat de werkgever een vergaande verplichting heeft tot het geven van veiligheidsinstructies. De werkgever moest in deze situaties verdergaan dan het boekje voorschrijft om te garanderen dat de maatregelen effectief zijn. Dit betekent echter niet dat een werkgever niet van de werknemer een zekere voorzichtigheid mag verwachten. In een volgende blog wordt daarom ook stilgestaan bij de verantwoordelijkheid van de werknemer.