Het Ja-woord verandert alles!

Op 17 februari was in de Tweede Kamer een debat over het wetsvoorstel tot beperking van de gemeenschap van goederen. Waar gaat deze discussie nu eigenlijk om? In deze blog besteed ik daar aandacht aan.

Annemarie en Sven gaan trouwen. Zij hebben geen bezoekje aan de notaris gebracht en trouwen dus in gemeenschap van goederen. Ze kennen elkaar al een poos en zien het huwelijk als een mooie manier om hun relatie te bezegelen. Als je toch niet gaat scheiden - zo geven ze zelf aan - maakt het ook niet veel uit of je in gemeenschap van goederen of op grond van huwelijkse voorwaarden trouwt.  Toch?

Wat gebeurt er eigenlijk op dat magische moment dat Sven en Annemarie elkaar op het stadhuis het Ja-woord geven? Op dat moment verandert er veel in hun vermogenspositie. Alles wat beiden voor het huwelijk aan privé-eigendommen hadden, wordt door het huwelijk gezamenlijk eigendom. Het saldo van € 15.000 op de spaarrekening op naam van Annemarie is eigendom van hen gezamenlijk. Maar ook de studieschuld van Sven van € 20.000 is onderdeel van de gemeenschap en is dus een gezamenlijke schuld!

Lang niet alle verliefde stelletjes zullen zich dit realiseren wanneer de geplande bruiloft nadert. Als je bezig bent met het plannen van je bruiloft is dit ook niet het meest romantische om aan te denken. Toch is het heel belangrijk om je vooraf te realiseren welke gevolgen je huwelijk heeft - ook financieel! Helaas leert de praktijk dat de meeste mensen dit misschien wel weten, maar zich dit pas realiseren als ze gaan scheiden. En dat gebeurt nu eenmaal veel - een derde van alle huwelijken eindigt door echtscheiding. Ondanks alle verliefde gevoelens is het realistisch om rekening te houden met het risico op een echtscheiding.

Immers, bij een echtscheiding moet er verdeeld worden wat je gemeenschappelijk bezit, of schuldig bent. Voorafgaand aan je huwelijk kun je kiezen wat wel en niet gemeenschappelijk is. Dan is het keuzemoment. Voor de echtscheiding is die keuze er - in beginsel  - niet meer en moet je verdelen op grond van eerder gemaakte afspraken. Het lijkt erop dat veel mensen geen bewuste keuze maken voor de gemeenschap van goederen voor ze in het huwelijk treden.

In Nederland is het standaardstelsel de huwelijkse gemeenschap van goederen. De keuzevrijheid om een ander stelsel af te spreken is er wel, maar daarvoor moet je naar een notaris om een akte te laten opstellen. Dit brengt extra kosten met zich mee.

In de Tweede Kamer is over dit onderwerp op 17 februari jl. gedebatteerd. Er is een wetsvoorstel ingediend, dat beoogt een beperkte gemeenschap van goederen in te voeren. De beperkte gemeenschap houdt in dat voorhuwelijks vermogen, erfenissen en schenkingen geen onderdeel zijn van de gemeenschap. Alleen het vermogen dat tijdens het huwelijk wordt vergaard is daar onderdeel van. Als mensen toch een gemeenschap van goederen willen, kunnen zij huwelijkse voorwaarden overeenkomen.

Het ideologische voordeel aan een beperkte gemeenschap van goederen is dat dit tegemoetkomt aan de maatschappelijke ontwikkeling dat het huwelijk nu eenmaal vaak door echtscheiding eindigt. Nadeel is wel dat hiermee deze maatschappelijke ontwikkeling wordt geaccepteerd. Kennelijk vinden we het normaal dat het huwelijk niet meer inhoudt dat je lief en leed deelt tot de dood scheidt.

Persoonlijk ben ik van mening dat voor de geschetste problemen ook hele andere oplossingen denkbaar zijn. Het belangrijkste probleem dat hiervoor geschetst is, is dat aanstaande echtelieden zich niet bewust zijn van de consequenties van hun keuze. Daar is een eenvoudige oplossing voor: betere voorlichting voorafgaand aan het huwelijk. Dat moet in een eigentijdse vorm om jonge mensen aan te spreken. Bijvoorbeeld via sociale media of een informatieve chatfunctie bij het maken van de online afspraak bij de gemeente voor de huwelijkssluiting. De keuze voor een huwelijk heeft bepaalde consequenties. Er is nu al sprake van keuzevrijheid: huwelijkse voorwaarden laten opstellen door de notaris. Als het gaat om het punt dat erfenissen en schenkingen geen onderdeel van de gemeenschap zouden moeten zijn, dan geldt daarvoor dat deze vrijwel nooit in de gemeenschap zullen vallen doordat in notariële schenkingsakten en testamenten standaard een uitsluitingsclausule wordt opgenomen.

Er zijn dus meerdere oplossingen denkbaar dan alleen wijziging van het stelsel naar een beperkte gemeenschap. Bovendien zal wijziging van het stelsel ook veel (praktische) nadelen opleveren. Echtgenoten moeten alles goed bijhouden, maar in de praktijk loopt alles door elkaar. Bij een echtscheiding is het heel ingewikkeld om alle vermogens uit te pluizen. Bankafschriften geven wel inzicht in de herkomst van bedragen, maar niet in de afspraken die mensen daarover maakten. Al dat zoekwerk maakt de echtscheidingsprocedure ingewikkelder dan zou moeten.

Kortom, het huwelijk is een belangrijke beslissing - een beslissing voor het leven, ook wanneer het op de klippen loopt. Het is belangrijk om te beseffen welke gevolgen een huwelijk heeft. Tevens kan het geen kwaad om realistisch te zijn over het risico op echtscheiding.

Uiteraard zijn echtgenoten vrij in hun keuze en is deze keuze hun eigen verantwoordelijkheid, maar zij moeten wel goed geïnformeerd worden over de gevolgen van de huwelijksvoltrekking. Annemarie en Sven zouden al heel erg geholpen zijn als zij net als over het bruidsboeket, de trouwauto of het bruidskapsel ook goed nadenken over de vermogensrechtelijke gevolgen van hun huwelijk.