Geef het (jonge) kind een stem, of toch niet?
Natasja Barské-Gelling
In maart 2020 is het rapport: ‘Kind in proces: van communicatie naar effectieve participatie’ gepubliceerd. In dit rapport hebben onderzoekers van het WODC een groot aantal aanbevelingen gedaan ten aanzien van de procespositie van het kind.
In maart 2020 is het rapport: ‘Kind in proces: van communicatie naar effectieve participatie’ gepubliceerd. In dit rapport hebben onderzoekers van het WODC een groot aantal aanbevelingen gedaan ten aanzien van de procespositie van het kind. In het onderzoek stond de vraag centraal of het mogelijk, dan wel wenselijk is om de formele procespositie en het hoorrecht van de minderjarige in het procesrecht uit te breiden en zo ja, op welke wijze. Hier is uitvoerig onderzoek naar gedaan. In deze blog ga ik enkel in op de aanbeveling met betrekking tot de leeftijd voor het hoorrecht van minderjarigen.
Kinderen vanaf 12 jaar
Op dit moment staat in de wet (artikel 809 Rv) dat de rechter in zaken betreffende minderjarigen niet beslist dan na de minderjarige van 12 jaar of ouder in de gelegenheid te hebben gesteld zijn of haar mening kenbaar te maken. Jongere kinderen mogen op zich ook gehoord worden. De huidige situatie is dat door de rechtbanken vrij strikt wordt vastgehouden aan de leeftijdsgrens van 12 jaar. Jongere kinderen worden nauwelijks gehoord. De vraag die voorlag is of de leeftijdsgrens omlaag moet. De onderzoekers komen tot de conclusie dat elke minderjarige in staat zou moeten worden gesteld om, direct of indirect, betrokken te worden in procedures. Aanbevolen wordt om voortaan minderjarigen vanaf 8 jaar standaard uit te nodigen voor een kindgesprek met de rechter en deze mogelijkheid ook open te houden voor minderjarigen tussen de 4 en 8 jaar.
Op zich zou het een goede zaak zijn als de leeftijdsgrens wordt verlaagd. Ook jongere kinderen kunnen hun mening goed uiten en het kan voor hen belangrijk zijn om op zijn minst de mogelijkheid te hebben om te worden gehoord. Wel is het van belang een aantal randvoorwaarden te stellen. Zo zouden zij een uitnodiging moeten ontvangen die in voor hen begrijpelijke taal is opgesteld. Daarnaast is het belangrijk dat hier voldoende tijd voor beschikbaar is. Ook moet het kind goed worden voorbereid op een gesprek met een rechter en is het belangrijk dat er voldoende deskundigheid op dit terrein is.
Kwetsbaar
Toch komt het ook met enige regelmaat voor dat de rechter beslist dat het niet in het belang van de kinderen is om hen te horen. Zo heeft het hof Arnhem-Leeuwarden onlangs besloten af te zien van het horen van twee kinderen van 9 en 11 jaar om hen geen onderdeel te laten worden van voortdurende strijd tussen de ouders. Er was sprake van een situatie waarin kinderen al jarenlang werden belast, waardoor zij extra kwetsbaar zijn geworden. In die situatie past terughoudendheid, aldus het hof. Om deze reden kiest het hof ervoor om de kinderen niet te horen.
Ook in een andere procedure uit 2019 ziet het hof af van het horen van een kind. Het kind in kwestie was 9 jaar. De moeder had een dringend beroep op de rechter gedaan om de minderjarige te horen. Het hof oordeelt dat het kind pas 9 jaar is, een onrustige tijd achter de rug heeft en dat valt aan te nemen dat het horen door het hof een grote impact op haar zal hebben, belastend voor haar zal zijn en onrust met zich mee zal brengen. Het hof acht het daarom niet in het belang van de minderjarige om haar te horen.
Hieruit blijkt maar weer dat het toch per situatie beoordeeld moet worden wat wijsheid is.
