De bijzondere curator: een stem voor het kind
Als twee ouders uit elkaar gaan, kan dit ingrijpende gevolgen voor een kind hebben. Kinderen zijn in een conflict tussen hun ouders echter niet altijd in staat voor zichzelf op te komen of aan te geven wat zij willen en belangrijk vinden. Als ex-partners een conflict met elkaar hebben, kan een kind daar de dupe van worden en in een loyaliteitsconflict terecht komen. Het is van groot belang dat een kind in een dergelijke situatie wordt beschermd. In dit kader is het mogelijk – en soms zelfs noodzakelijk – om een bijzondere curator te benoemen.
Taken
Een bijzondere curator wordt ingeschakeld als dit nodig wordt geacht in het belang van het kind. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de situatie dat de vader een intensievere omgangsregeling met het kind wil, terwijl het kind zelf aangeeft dat niet te willen. Ook kan een bijzondere curator benoemd worden in situatie dat één van de ouders met de kinderen wil verhuizen naar de andere kant van Nederland of zelfs naar het buitenland. Ten slotte wordt een bijzondere curator vaak benoemd in procedures over gezag, ondertoezichtstelling, uithuisplaatsing en afstamming.
Een bijzondere curator behartigt de belangen van het minderjarige kind. Hij of zij is allereerst een bemiddelaar; de bijzondere curator probeert de belangenstrijd te beëindigen door te praten met de ouders. Als dit niet tot het beoogde resultaat leidt, vertegenwoordigt hij of zij de minderjarige in de procedure. Hierbij is van belang dat de curator zijn rol op begrijpelijke wijze uitlegt en toelicht aan de minderjarige. Het is namelijk belangrijk dat het kind begrijpt wat er gaande is. Ook zorgt de bijzondere curator ervoor dat het kind zich gehoord voelt en merkt dat zijn of haar mening waardevol is en meeweegt. Kortom, de bijzondere curator is tijdens de procedure een steun voor het betrokken kind.
De rechter kan een bijzondere curator aanwijzen. Dit kan op eigen initiatief van de rechter, maar ook op verzoek van de minderjarige of andere belanghebbenden (bijvoorbeeld de ouders). De bijzondere curator wordt benoemd via een beschikking, waarin tegelijk een opdracht wordt gegeven. De curator moet de door de rechtbank gestelde vragen beantwoorden en daarvan verslag doen.
Voorbeeld
Wat betekent dit alles concreet? Ter verduidelijking zal ik de rol van de bijzondere curator illustreren aan de hand van een zaak waarover de rechtbank zich recent moest buigen. In deze zaak had het kind zelf een verzoek ingediend om de zorgregeling tussen haar en haar vader te beëindigen. De rechtbank achtte het nodig dat een bijzondere curator werd benoemd die zou onderzoeken welke zorgregeling met de vader het beste zou zijn voor het kind.
De curator stelde vast dat het meisje opgroeide in twee verschillende subculturen. De moeder had zich zodanig vaak negatief geuit over de vader, dat het meisje het gevoel had dat zij een keuze moest maken tussen haar ouders. Dit had ertoe geleid dat het meisje (de levensovertuiging van) de vader afstootte, omdat zij binnen het gezin van de moeder geaccepteerd wilde blijven. Volgens de curator was het verzoek van het meisje – het beëindigen van de zorgregeling met haar vader – dan ook niet authentiek en moest het contact enkel verminderd te worden.
Volgens de rechter moest de vraag centraal staan wat het meisje op dit moment nodig heeft centraal te staan. Op die vraag had de bijzondere curator duidelijk antwoord gegeven. Het advies van de curator kon volgens de rechter dan ook overgenomen worden, omdat dit het meest tegemoet kwam aan de behoeften van het meisje. De zorgregeling werd worden beëindigd, maar wel bepaalde de rechter dat er minder intensief contact zou plaatsvinden. Het is volgens de rechter aan de vader om het contact in stand te houden. Hij is immers de volwassene in deze situatie.
Kind centraal
Soms durft een kind uit angst niet aan te geven wat hij of zij het liefste wil. Soms is een kind niet in staat aan te geven wat hij wil. De bijzondere curator kijkt niet enkel naar wat het kind zegt, maar onderzoekt ook of dit daadwerkelijk is wat het kind wil. Op deze manier kan beter gehoor gegeven worden aan de wensen van het kind en hoeft het kind dat niet zelf aan de ouders duidelijk te maken. Kinderen die opgroeien in een conflictueuze relatie tussen hun ouders hebben immers al genoeg op hun bordje liggen.
