Executie van aandelen op naam

Veel ondernemers hebben hun bedrijf ondergebracht in een besloten vennootschap. Daardoor zijn deze ondernemers in niet in privé aansprakelijk voor hun zakelijke schulden. En hun bedrijf is daardoor ook niet aansprakelijk voor de persoonlijke schulden van die ondernemers. Via het leggen van beslag op de aandelen van de ondernemer in zijn besloten vennootschap, kunnen schuldeisers zich toch verhalen op de onderneming.

In de praktijk gaat dat vaak moeizaam. In deze bijdrage wordt aan aantal van die problemen besproken.

Niet zichtbaar

Hoewel aandelen op naam alleen door middel van een notariële akte overgedragen kunnen worden, beschikken we in Nederland niet over een databank waaruit blijkt wie de aandeelhouders zijn van de bedrijven die in ons land zijn gevestigd. In het Handelsregister vermeldt de Kamer van Koophandel wel de gegevens van de persoon die enig aandeelhouder van een vennootschap is. Maar zodra ook een ander maar één aandeel van diezelfde rechtspersoon bezit, vermeldt het Handelsregister geen enkele informatie over de aandeelhouders.

In 2010 heeft een aantal Tweede Kamerleden een initiatiefvoorstel ingediend voor de invoering van een Centraal aandeelhoudersregister.^[1] De behandeling daarvan wordt echter telkens uitgesteld. Waarschijnlijk komt dat register er nooit.

Op dit moment is de enige manier om er achter te komen of een schuldenaar daadwerkelijk aandelen bezit van een vennootschap, een verzoek aan een deurwaarder om beslag te leggen op die aandelen. Zodra een deurwaarder dat beslag wil leggen, moet de vennootschap haar eigen register van aandeelhouders terstond aan de deurwaarder overhandigen. Op die manier kan de deurwaarder nagaan of en hoeveel aandelen de schuldenaar bezit.

Omslachtig

Zodra het ondanks die eerste hobbel is gelukt om beslag op de aandelen te leggen, mag een deurwaarder deze niet direct verkopen. Daarvoor moet via een advocaat toestemming aan de rechtbank worden gevraagd. Dat kost nodeloos extra tijd en geld. Inmiddels wordt er regelmatig voor gepleit om die extra procedure af te schaffen.^[2] Of dat ooit zal gebeuren, durf ik niet te voorspellen.

Waarde van de aandelen

Zodra de rechtbank heeft bepaald dat (en binnen welke termijn) de aandelen verkocht mogen worden, rijst de vraag welke waarde de in beslag genomen aandelen vertegenwoordigen. Bij een normale verkoop van aandelen in een onderneming, wordt de waarde van de aandelen vastgesteld op basis van de te verwachten geldstromen in die onderneming. Voor die berekening moet je beschikken over gedetailleerde financiële informatie van de vennootschap en over een prognose voor de komende tijd. Helaas beschikt een beslaglegger meestal niet over die gegevens.

Geen kopers

Op grond van de wet, wordt bij een executoriale verkoop geen enkele garantie verstrekt. Degene die iets koopt tijdens een executoriale verkoop, doet dat voetstoots. Zeker als cruciale cijfers over de financiële situatie van de vennootschap ontbreken, is het bijzonder riskant om een bod uit te brengen op aandelen in een vennootschap.

Veelal zijn alleen andere aandeelhouders van dezelfde vennootschap bereid om een serieus bod uit te brengen op de aandelen terwijl soms ook de schuldeisers die beslag op die aandelen heeft laten leggen, bereid is om daarop een bod uit te brengen.

Daarnaast kan het voor investeerders interessant zijn om mee te bieden. In verband met het ontbreken van garanties, worden aandelen regelmatig voor extreem lage prijzen verkocht. Een koper die dat risico durft te nemen, kan daarmee mogelijk een behoorlijk rendement realiseren.

Concreet advies

Degene die een privé vordering op een ondernemer wil verhalen, kan beslag laten leggen op diens aandelen in zijn onderneming. Dat is geen eenvoudig traject maar als sprake is van een waardevolle onderneming, moet die mogelijkheid zeker onderzocht worden.  

Het is verstandig om in dat geval in een vroeg stadium contact op te nemen met een gespecialiseerde advocaat van ons kantoor om een plan van aanpak op te stellen. Daarbij moet vooraf worden onderzocht welke mede-aandeelhouders of externe investeerders bereid zijn om een bod uit te brengen op de in beslag genomen aandelen. Daarnaast kan de mogelijkheid worden onderzocht om de aandelen te kopen via de executoriale verkoop.

[1] Oorspronkelijk als wetsvoorstel 32 608. Op 20 januari 2017 is een aangepast wetsvoorstel ingediend (wetsvoorstel 34 661).
[2] Zie onder meer Compendium beslag- en executierecht, mr. J.D. van Vlastuin, Aandelenexecutie, p. 555-559, Den Haag: Sdu Uitgevers 2018.