Alleen mama mag mama genoemd worden?

In mijn praktijk zie ik vaak mensen die in conflict komen met hun ex omdat er een nieuwe partner in zijn of haar leven is gekomen. Een nieuwe relatie zorgt vaak voor grote veranderingen

Een volgend blog in mijn serie waarin ik mij laat inspireren op de Netflixserie ‘Bonusfamiljen’. Samengestelde gezinnen brengen allerlei ingewikkelde uitdagingen met zich mee. In deze blog bespreek ik een recente uitspraak van de rechtbank Noord-Holland over de term ‘mama’.

Nieuwe partner

In mijn praktijk zie ik vaak mensen die in conflict komen met hun ex omdat er een nieuwe partner in zijn of haar leven is gekomen. Een nieuwe relatie zorgt vaak voor grote veranderingen. Een verhuizing, verandering in inkomen, een nieuw kindje in het nieuwe samengestelde gezin…

Ook voor kinderen is dit een grote verandering, die er soms voor zorgt dat de relatie met de ouder die een nieuwe partner heeft, onder spanning komt te staan. Deze ouder heeft immers niet meer de volledige aandacht voor de kinderen, er is een ‘concurrent’.

Er worden dan ook niets voor niets veel juridische procedures gevoerd over kwesties rond samengestelde gezinnen. Het gaat dan vaak over toestemming voor bijvoorbeeld verhuizingen, vakanties en kinderalimentatie. De rechtbank Noord-Holland heeft op 11 mei 2022 uitspraak gedaan in een opmerkelijke zaak. In deze uitspraak stelt de rechtbank Noord-Holland dat het kind de stiefmoeder geen ‘mama’ mag noemen.

Wat was er aan de hand in deze zaak?

De ouders zijn uit elkaar na een affectieve relatie. Ze hebben een minderjarige zoon. In een eerdere procedure is een zorgregeling vastgesteld tussen vader en zoon. De moeder heeft nu een procedure gestart waarin zij twee onderwerpen aan de orde stelt. Ze vraagt om vervangende toestemming van de rechtbank voor de inschrijving van haar zoon op een basisschool. Ten tweede verzoekt zij de rechtbank om te bepalen dat slechts zij als moeder wordt aangesproken met ‘mama’.

Standpunt moeder

Als reden voor dit verzoek noemt zij dat haar zoon zijn stiefmoeder aanspreekt met ‘mama’ en dat de vader dit niet ontmoedigt. De moeder vindt dit niet verstandig en meent dat het verwarrend is voor het kind. Volgens de moeder is het niet in het belang van haar zoon, als hij de stiefmoeder ook ‘mama’ noemt. Daarnaast doet het de moeder ook verdriet.

De moeder wijst ook op de verschillende modellen voor ouderschapsplannen, waarin als standaard bepaling is opgenomen dat de termen ‘mama’ en ‘papa’ gereserveerd zijn voor de ouders van het kind.

Standpunt vader

De vader voert verweer en geeft onder meer aan, dat hij er geen bezwaar tegen heeft als zijn zoon tegen de stiefmoeder ‘mama’ zegt. De andere personen in het gezin zeggen ook mama tegen haar en zijn zoon heeft dat overgenomen. De vader heeft meerdere malen gezegd dat zijn zoon de nieuwe partner bij haar voornaam mag aanspreken, maar zoonlief veranderde dat al snel weer in ‘mama’. De vader geeft aan dat hij zijn zoon niet kan verplichten om geen ‘mama’ te zeggen tegen zijn partner. Zijn zoon is hierin lastig te sturen en de vader wil hem hiervoor niet straffen. Hij geeft aan dat het voor zijn zoon duidelijk is dat hij maar één echte moeder heeft. Volgens de vader is de huidige situatie niet verwarrend voor het kind.

Oordeel rechtbank

De rechtbank geeft de vrouw gelijk. De rechtbank bepaalt dat de ouders “slechts de moeder zullen aanspreken en alleen naar haar zullen verwijzen bij het gebruik van het woord “mama” en dat zij ook derden hiervan in kennis stellen en hen hierop zullen wijzen, waaronder de huidige partner en op termijn het halfzusje van de minderjarige”.

De rechtbank overweegt dat de minderjarige zoon één moeder en één vader heeft, en dat dit ook duidelijk moet zijn en blijven. Anders kan er verwarring gaan ontstaan over zijn afkomst en familiebanden. Dit kan leiden tot problemen in zijn ontwikkeling. Ook vindt de rechtbank dat het exclusieve gebruik van de aanspreekvorm ‘mama’ ervoor zorgt dat de band tussen moeder en zoon niet verstoord raakt door de rol van de nieuwe partner van de vader.

Aan de ouders wordt het advies meegegeven om hun zoon hierin te begeleiden en hem duidelijk te maken dat het gebruik van het woord ‘mama’ alleen wordt gebruikt om zijn moeder mee aan te spreken.

Conclusie

Een opmerkelijke uitspraak. Voor beide standpunten is iets te zeggen. In een samenleving met nieuwe gezinsvormen en samengestelde gezinnen zijn er ook gezinnen voor wie het niet zo vanzelfsprekend is dat een kind één vader en één moeder heeft. Tegelijk is het natuurlijk van groot belang dat voor een kind geen verwarring ontstaat over zijn afkomst en familiebanden.

Verder blijkt uit de uitspraak dat deze ouders doordat ze hebben samengeleefd en niet getrouwd waren, niet verplicht een ouderschapsplan hebben opgesteld. Daarin is standaard opgenomen dat de termen ‘mama’ en ‘papa’ gereserveerd zijn voor de ouders. Interessant is natuurlijk of de aanwezigheid van een ouderschapsplan dit conflict had kunnen voorkomen.