Wie zorgt er voor uw kind na uw overlijden?

Dat de beide ouders van een minderjarig kind overlijden, is een afschuwelijk scenario om bij stil te staan. Toch is het goed om te weten wat ouders voor een kind kunnen regelen wanneer deze situatie zich voordoet.

Dat de beide ouders van een minderjarig kind overlijden, is een afschuwelijk scenario om bij stil te staan. Toch is het goed om te weten wat ouders voor een kind kunnen regelen wanneer deze situatie zich voordoet. Wanneer u niets regelt, moet de rechter er namelijk aan te pas komen. Ik licht dit nader toe.

Ouders als vertegenwoordiger

Kinderen zijn volgens de wet minderjarig als ze jonger zijn dan 18 jaar. De wet regelt dat minderjarigen een vertegenwoordiger nodig hebben die belangrijke beslissingen kan nemen en de belangen van het kind kan behartigen. In de meeste situaties heeft het kind twee wettelijk vertegenwoordigers: de ouders van het kind. Dit is anders als bijvoorbeeld slechts een van de ouders het ouderlijk gezag heeft; dan is alleen de ouder met gezag vertegenwoordiger.

Een kind heeft altijd één wettelijk vertegenwoordiger nodig. Als een van de ouders komt te overlijden en de andere ouder heeft het ouderlijk gezag, hoeft er dus geen tweede gezagdrager voor het kind aangewezen te worden. De situatie verandert wanneer beide ouders overlijden en het kind geen wettelijk vertegenwoordiger meer heeft.

Voogdij

In die laatste situatie zijn er twee routes: er is een voogd door de ouder(s) aangewezen of de rechter moet er aan te pas komen en wijst een voogd aan. Als de rechtbank op eigen initiatief een voogd moet benoemen, kan dit voor een emotioneel proces zorgen. De Raad voor de Kinderbescherming zal dan namelijk contact opnemen met de nabestaanden om de situatie te bespreken. Ook de mening van de kinderen zelf (als zij twaalf jaar of ouder zijn) kan gevraagd worden. Als niemand in aanmerking komt voor de voogdij, zal de rechtbank een voogdijinstelling als voogd aanwijzen. Deze instelling zoekt vervolgens naar een pleeggezin voor het kind of naar een zelfstandige plek om te wonen.

Om de route via de rechtbank te voorkomen, kunt u als ouder zelf een voogd aanwijzen. U heeft er dan ook invloed op wie de wettelijk vertegenwoordiger van uw kind zou worden. U kunt dit regelen door via de notaris een voogdijbepaling in uw testament op te nemen. Daaruit volgt welke persoon of personen u als voogd aanwijst als u na uw overlijden een minderjarig kind achterlaat. Het is ook mogelijk om een voogd aan te wijzen via het gezagsregister van de rechtbank, maar dan kunt u geen aanwijzingen of wensen doorgeven aan de voogd (bijvoorbeeld dat uw kinderen bij elkaar in hetzelfde gezin moeten blijven wonen).

Vrijblijvend

Belangrijk is dat een voogd die u heeft aangewezen niet verplicht kan worden om het voogdijschap te aanvaarden: de voogd is pas voogd als hij of zij daarmee heeft ingestemd via een verklaring die moet worden ingediend bij de rechtbank. Om die reden is het verstandig om met de voogd die u in gedachten heeft te bespreken of hij of zij het voogdijschap zou willen aanvaarden. Het is geen wettelijk vereiste om dat te doen, maar raadzaam is het wel. U weet dan namelijk of de voogd bereid zou zijn om de benoeming te aanvaarden. Als dat niet zo is, kunt u zelf een ander aanwijzen in plaats van dat de rechtbank dat uiteindelijk alsnog zal moeten doen.

De vraag wie er voor uw kinderen zal zorgen wanneer hun beide ouders overleden zijn, is geen makkelijke vraag om bij stil te staan. Een belangrijke vraag is het wel. Niet in de laatste plaats omdat het regelen van voogdijschap pijnlijke ruzies over de hoofden van uw kinderen en een emotioneel proces kan voorkomen.