Wetsvoorstel beperking van gemeenschap van goederen: een nieuwe splijtzwam

De Tweede Kamer heeft dinsdag met grote meerderheid ingestemd met een wetsvoorstel tot beperking van de gemeenschap van goederen. Een nieuwe splijtzwam in de echtscheidingspraktijk.

Het voorstel houdt in dat het vermogen dat een echtgenoot voor het huwelijk heeft opgebouwd, buiten de gemeenschap van goederen valt. Hetzelfde geldt voor schenkingen en erfenissen die door één van de beide echtgenoten ontvangen zijn. Tot nu toe was het zo dat  het vermogen dat je bij je huwelijk meebracht, evenals  erfenissen en schenkingen, in de gemeenschap van goederen vallen.  Alleen erfenissen of schenkingen waarbij een ‘uitsluitingsclausule’ in het testament of in een schenkingsovereenkomst was opgenomen, bleef de schenking of erfenis privé. Dit is een behoorlijk fundamentele verandering, die ik graag verhelder met een voorbeeld van de oude en van de nieuwe situatie.

Huwelijk en echtscheiding Pieter en Maria – zonder huwelijkse voorwaarden

 Pieter en Maria zijn gehuwd in het jaar 2004. Zij hebben geen huwelijkse voorwaarden bij de notaris gemaakt, zodat sprake is van een gemeenschap van goederen. Maria heeft door middel van veel bijbaantjes een bedrag van € 75.000 bij elkaar gespaard. Pieter had niets. In het jaar 2010 overlijdt de vader van Pieter. Zijn moeder was al veel eerder overleden. Pieter erft een bedrag van € 10.000. Er was geen testament, dus ook geen uitsluitingsclausule. Dat betekent dat dit bedrag van € 10.000 in de gemeenschap van goederen valt. In 2016 gaan Pieter en Maria scheiden. Ze hebben op dat moment  € 100.000 op de bank. Verder is er geen vermogen. Pieter en Maria hebben allebei recht op € 50.000.

Huwelijk en echtscheiding Pieter en Maria – na de nieuwe wet

Pieter en Maria huwen zij in het jaar 2017, na invoering van de nieuwe wet. Maria brengt € 75.000 mee het huwelijk in en Pieter erft een bedrag van € 10.000. In 2018 gaan ze uit elkaar en hebben ze
€ 100.000 op de bank. Als Maria kan bewijzen dat zij € 75.000 heeft meegebracht het huwelijk in en Pieter kan bewijzen dat hij € 10.000 heeft geërfd, wordt het plaatje als volgt. Van de € 100.000 op de bank ontvangt Maria eerst € 75.000 en Pieter € 10.000. Van de € 15.000 die dan nog over is, ontvangt ieder € 7.500. Dit betekent dat Maria het huwelijk afsluit met een vermogen van € 82.500 en Pieter met € 17.500. Een aanzienlijk andere uitkomst dan in het eerste voorbeeld.

For better en for worse

De vraag die politiek Nederland de afgelopen tijd heeft beziggehouden, is hoe je hier nu tegenaan moet kijken. Het is niet lastig om aan te voelen dat de uitkomst voor Maria en Pieter in de nieuwe situatie al snel redelijk zal aanvoelen. Maria krijgt immers het geld dat zij gespaard had voorafgaand aan het huwelijk weer terug en Pieter de erfenis die hij vanuit zijn familie ontving. En aangezien in 2014 het echtscheidingspercentage 40% was, is het niet vreemd dat de politiek rekening houdt met die realiteit. Het is dan ook niet verrassend dat het wetsvoorstel een grote meerderheid heeft gehaald. De huidige wet dateert uit 1838. Alleen in Suriname en Zuid-Afrika geldt hetzelfde systeem als op dit moment in Nederland.

Nadelen wetsvoorstel beperking gemeenschap van goederen

De meer ideële kant is dat een huwelijk toch in beginsel nog altijd als een verbinding voor het leven moet worden beschouwd en wordt aangegaan voor goede en voor slechte tijden. Het is precies om deze reden dat CDA, CU en SGP tegen het wetsvoorstel hebben gestemd. Voor het CDA kwam daar nog een reden bij, namelijk dat deze partij niet wil dat echtgenoten elkaars boekhouder worden. Dat is immers wel een effect. Pieter en Maria kunnen hun eigen geld immers alleen terugkrijgen wanneer zij kunnen bewijzen dat zij op enig moment geld hadden dat alleen hen persoonlijk toekomt. De praktijk leert dat dit bewijs vaak lastig is. Dit betekent dat ik in elk geval voorzie dat de verdeling van de gemeenschap van goederen complexer zal worden dan nu en dat de discussies over bewijs zullen toenemen. Een nieuwe splijtzwam in de echtscheidingspraktijk.

Deze blog is ook als opinieartikel gepubliceerd in het Nederlands Dagblad.