Wat zijn kostenverhogende omstandigheden?

Deze maand werd een al ouder arrest van het Hof ’s-Gravenhage gepubliceerd over dit begrip uit de UAV 1989 (§ 47). Strekking van die bepaling is kort gezegd dat de aannemer recht heeft op een vergoeding wanneer hij te maken krijgt met zeer aanzienlijke kostenverhogingen waarmee hij niet kon rekenen bij het aangaan van de opdracht.

Aannemers die door de gemeente Rotterdam waren ingeschakeld bij een Randstad Rail-project kregen te maken met sterk verhoogde staalprijzen.

Nu bekend is dat staalprijzen sterk kunnen fluctueren deed zich allereerst de vraag voor wanneer sprake was van een prijsverhoging waarmee de aannemers geen rekening hadden behoeven te houden. Het Hof oordeelt dat hiervoor bepalend is wat het historisch hoogste prijsniveau is geweest: tot dit niveau hadden de aannemers rekening moeten houden met prijsfluctuaties. Dat betekent bovendien, zo merkt het Hof op, dat de kostenverhogingen voor zover deze onder dit niveau blijven, in elk geval niet voor vergoeding in aanmerking komen.

Of een kostenverhoging aanzienlijk is, moet aan de hand van het totaalbeeld worden vastgesteld, waarbij onder meer van belang is in welke mate het project als geheel nog winstgevend was voor de aannemer.

De volgende vraag die beantwoord moest worden: ging het om een aanzienlijke kostenverhoging? De totale meerkosten van het staal - voor zover boven het niveau van het historisch hoogste prijsniveau - moesten daartoe worden gerelateerd aan de totale kosten van het werk (inclusief meerwerk). De rechtbank had geoordeeld dat een percentage van boven de 5% duidde op een aanzienlijke kostenverhoging. Het Gerechtshof maakt hiermee echter korte metten: een vast percentage kan niet worden gegeven. Of een kostenverhoging aanzienlijk is, moet aan de hand van het totaalbeeld worden vastgesteld, waarbij onder meer van belang is in welke mate het project als geheel nog winstgevend was voor de aannemer.

Kortom, het Hof geeft een handzaam handvat voor het bepalen van de voorzienbaarheid van kostenverhogende omstandigheden. Voor het bepalen of het gaat om een aanzienlijke kostenstijging wordt weinig duidelijkheid geboden, maar dat komt een billijke, op de omstandigheden toegesneden toepassing van de bepaling ook ten goede.