Wat mag ik met ‘mijn’ foto’s?

Stel je gaat trouwen, je geeft een feest, je bent geslaagd of krijgt promotie en je huurt een fotograaf in om van de mooie momenten foto’s van je te maken of je hebt een andere reden om jezelf vast te laten leggen op de gevoelige plaat en huurt daarom een fotograaf in. Zo gezegd, zo gedaan. De foto’s worden gemaakt, je krijgt ze opgestuurd en je betaalt netjes voor de diensten van de fotograaf.

Je bent vervolgens erg tevreden over het resultaat, zo tevreden dat je dit resultaat graag wilt delen met anderen. Dat kan natuurlijk op vele manieren. Je kunt een fysieke foto aan je familie en vrienden geven en je kunt de foto ook op social media delen. Kan dat dan zomaar? Het zijn toch jouw foto’s en jij hebt er toch voor betaald? Zo simpel ligt het niet. Je hebt hier namelijk te maken met het auteursrecht.

Auteursrecht

Het auteursrecht geeft de maker het recht om op te treden tegen het openbaar maken (delen) en verveelvoudigen (kopiëren) van zijn of haar werk. Auteursrechten kunnen wel worden overgedragen, maar doorgaans blijft het bij de maker of je nu betaalt voor de foto’s of niet. Die bruids- of familiereportage voelt misschien wel van jou, maar het auteursrecht ligt doorgaans toch echt bij de fotograaf.

Portretrecht

Kun je dan niets met je ‘eigen’ foto’s? Mag je ze niet delen of kopiëren? Gelukkig wel en dat komt omdat het portretrecht, in de gevallen dat je in opdracht bent gefotografeerd, veelal sterker is dan het auteursrecht. Indien je in opdracht bent gefotografeerd erkent de wet dat je daar als geportretteerde een belang bij hebt. Dat betekent dat je als geportretteerde best een paar kopietjes (verveelvoudigingen) kunt maken en deze aan familie of vrienden kunt geven. Het is zelfs toegestaan dat je je foto – zonder toestemming van de fotograaf – deelt met een nieuwsblad of tijdschrift zegt de wet. Er is dan geen sprake van een auteursrechtinbreuk. En volgens recente rechtspraak,valt ook een internetwebsite of tv-nieuwsprogramma onder die uitzondering op het auteursrecht.

Het portretrecht gaat zelfs nog verder. Wanneer de fotograaf (dus de auteursrechthebbende) de foto openbaar wil maken dan heeft deze daar toestemming voor nodig van de geportretteerde. Het is dus de fotograaf die moet oppassen als hij of zij zijn foto’s op zijn website of social media plaatst.

Naamsvermelding

Wel is het belangrijk om rekening te houden met eventuele naamsvermelding. Als op of bij de oorspronkelijke foto’s de naam van de maker staat aangegeven dan moet deze ook bij de foto in het nieuwsblad, tijdschrift of website geplaatst worden. Gebeurt dat niet dan kan de maker zich niet beroepen op het ontbreken van toestemming voor het plaatsen van de foto, maar zich wel verweren tegen het openbaar maken zonder naamsvermelding. Als er op of direct bij de foto geen naamsvermelding staat, dan hoef je ook de naam van de fotograaf niet te vermelden bij de openbaarmaking van de foto. 

Contractueel afwijken

Het is mogelijk om van deze regels contractueel af te wijken. Het is dus goed mogelijk dat een fotograaf op basis van de overeenkomst wel foto’s kan plaatsen of zich tegen het gebruik van foto’s kan verzetten. Je kunt dus niet zomaar de wet volgen als je je handtekening hebt gezet onder een contract waarbij je afstand hebt gedaan van je mogelijkheden.

Gelukkig zal het in de praktijk doorgaans anders gaan. De fotograaf die achter stellen en families aangaat om het gebruik van door hem of haar gemaakte foto te bemoeilijken moet het niet hebben van de mond-tot-mond reclame, want populair zal hij of zij zich er niet mee maken. De kans is ook groter dat een fotograaf het heel leuk vindt dat je enthousiast bent over zijn werk. En het is omgekeerd goed mogelijk dat een geportretteerde het heel leuk en eervol vindt dat de fotograaf zijn of haar foto wil gebruiken voor zijn portfolio. Dat neemt niet weg dat het vaak goed is om je rechten te kennen.