Veranderende regels rond pensioenverevening?

Wanneer gehuwden of geregistreerde partners uit elkaar gaan, hebben zij recht op de helft van het ouderdomspensioen dat tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap is opgebouwd. Het ouderdomspensioen wordt op grond van de huidige Wet verevening pensioenrechten bij scheiding (Wvps) standaard verdeeld via verevening: de ex-partner ontvangt een deel van het ouderdomspensioen vanaf de pensioeningangsdatum van de pensioengerechtigde. Wanneer ex-partners daarvoor kiezen en de pensioeninstantie akkoord gaat, kan het pensioen ook verdeeld worden op basis van conversie. Dat heeft tot gevolg dat de ex-partner geen afhankelijk recht heeft op een deel van het pensioen, maar een eigen, zelfstandig recht.

Naar aanleiding van een aantal onderzoeken in het kader van de evaluatie van de Wvps hebben minister Koolmees en minister Dekker recentelijk een brief aan de Tweede Kamer verstuurd, waarin zij enkele voorstellen doen om de Wvps te wijzigen. In dit artikel worden twee belangrijke punten besproken die in deze brief worden aangekaart.

Conversie als standaardmethode

De keuze voor verevening of conversie van het ouderdomspensioen heeft een aantal gevolgen. Het belangrijkste verschil tussen beide mogelijkheden is dat bij conversie de levenslange afhankelijkheid tussen ex-partners (ten aanzien van het pensioen) wordt doorbroken. Beide ex-partners krijgen regie over hun eigen gedeelte van het verdeelde pensioen, omdat zij daarop een zelfstandige aanspraak krijgen. In tegenstelling tot conversie wordt die levenslange afhankelijkheid bij verevening juist niet doorbroken, omdat van een zelfstandige aanspraak op het afgesplitste gedeelte dan geen sprake is. De aanspraak op het afgesplitste gedeelte van het pensioen kan bij verevening dan ook pas geeffectueerd worden wanneer de vereveningsplichtige met pensioen gaat. Ook valt de uitkering van het pensioen weg wanneer de vereveningsplichtige overlijdt. Wanneer de vereveningsgerechtigde daarentegen eerder overlijdt, heeft verevening juist tot voordeel dat het afgesplitste deel weer terugvloeit in de pensioenpot van de vereveningsplichtige. Bij conversie vloeit het geconverteerde deel in die situatie niet terug naar de vereveningsplichtige, omdat het gedeelte voor de verenigingsgerechtigde definitief is afgesplitst.

Het belangrijkste voorstel uit de brief van de ministers houdt in dat conversie, in plaats van verevening, als standaardmethode bij scheiding zal worden gehanteerd. Ex-partners krijgen dan zodoende regie over hun eigen pensioen en er is geen sprake meer van levenslange afhankelijkheid.

Uit de evaluatie van de Wvps volgt dat er op dit moment weinig conversies uitgevoerd worden door pensioenuitvoerders. Het conversieproces is daarom vaak niet geautomatiseerd en een pensioenuitvoerder kan nu zelfs nog weigeren om aan conversie mee te werken. De ministers verwachten echter dat pensioeninstanties het conversieproces zullen automatiseren wanneer conversie als standaardmethode wordt ingevoerd en dat de kosten per conversie dan ook zullen afnemen.

Naar een opt-in systeem

Een ander belangrijk voorstel is dat de ministers het huidige ‘opt-out systeem’ willen wijzigen in een ‘opt-in systeem’. Dit heeft betrekking op de huidige regeling dat de pensioenuitvoerder de uitbetaling aan de vereveningsgerechtigde verzorgt mits ex-partners een verzoek tot verevening binnen 2 jaar doorgeven. Het geldende uitgangspunt voor het uitbetalen van verdeelde pensioen via de pensioenuitvoerder komt dus neer op ‘nee, tenzij u een formulier toestuurt’.  Wanneer dit formulier niet of te laat wordt verstuurd, zullen ex-partners de uitbetaling onderling moeten regelen. Dat komt erop neer dat de vereveningsgerechtigde zelf de uitbetaling van zijn of haar deel moet claimen.  Dit leidt tot de onwenselijke situatie dat ex-echtgenoten tegen de tijd dat ze met pensioen gaan, weer opnieuw met elkaar in discussie gaan.

In de praktijk komt het geregeld voor dat de vereveningsgerechtigde zelf de uitbetaling van zijn of haar deel van het ouderdomspensioen moet claimen bij de andere ex-partner. Uit de evaluatie van de Wvps komt namelijk naar voren dat beperkt gebruikt wordt gemaakt van de mogelijkheid om pensioenverevening via de pensioenuitvoerder te regelen. De ministers zijn daarom van plan om de standaard voor het uitbetalen van pensioen te wijzigen in ‘ja, tenzij u aangeeft dat u het pensioen niet wilt verdelen of anders wilt verdelen’. Dit heeft tot gevolg dat pensioenuitvoerders bij een scheidingsmelding via de Basisregistratie Personen in actie moeten komen, tenzij de ex-partners actief in actie komen en aangeven dat zij afzien van de verdeling van het pensioen. De wijziging zou volgens de ministers een effectief middel zijn om mensen in kwetsbare situaties te hepen en te zorgen dat de uitvoering van de verdeling van het pensioen vaker goed geregeld wordt.

Het voorstel samengevat

Samenvattend leidt bovenstaande ertoe dat de ministers voornemens zijn om (medio 2019) het voorstel in te dienen dat pensioenuitvoerders bij een scheiding automatisch zullen overgaan tot conversie. Als de wijzigingen worden doorgevoerd, is voor de praktijk vooral van belang dat het insturen van een formulier geen voorwaarde meer is voor het regelen van conversie. Het voorstel  past bij het doel van de Wvps om bescherming te bieden aan de ex-partner die geen pensioen heeft opgebouwd. Tegelijkertijd blijft de keuzevrijheid van ex-partners behouden, omdat afwijkende afspraken mogelijk blijven.