Vecht-scheiden en de kerk

intro

Zou het helpen, flink meer overheidsbemoeienis bij vechtscheidingen (ND 1 april)? Zo ja, dan moet die er onmiddellijk komen. Dat zou een ereplicht zijn aan die duizenden ‘vechtscheidingskinderen’ die jarenlang door het mijnenveld van de loyaliteitenoorlog van hun ouders rennen. Met alle blijvende verwondingen van dien.

Maar tot op heden heeft de overheid nog geen gelukkige hand gehad met haar inmenging. In 1998 kwam in de wet dat beide ouders het gezag ook na de scheiding behielden. Vijf jaar geleden werden in de wet het ideologische begrip ‘gelijkwaardig ouderschap’ geïntroduceerd én het verplichte ouderschapsplan.

De boodschap was: beste ouders, als jullie willen scheiden, denk dan eerst na over de praktische gevolgen voor je kinderen. En als jullie dat gesprek voeren, bedenk dan dat jullie beiden even veel rechten hebben op je aandeel in zorg en opvoeding.

Maar wat blijkt: hoe meer je over de balans tussen ouders moet praten en dat moet opschrijven, des temeer je moet regelen, en hoe meer strijd dat oproept. Het gevolg is meer en langere procedures.

De les van de afgelopen jaren moet daarom vooral zijn de wettelijke focus op de gelijkwaardigheid tussen ouders los te laten. En alle energie te steken in het helpen oplossen van het ruziegedrag zelf.

Het besef moet doorbreken dat je vechtscheidingen niet te lijf moet met juridische instrumenten. De enige remedie is het ontwikkelen van een andere kijkrichting van ouders. Dat kan vooral via scheidingsbemiddeling, zonodig in een verplichte setting.

anders ingrijpen

Bikkelharde strijd om de kinderen bij het einde van de relatie kan dus niet enkel opgelost worden door bij een rechter afgedwongen afspraken. Wat moeten kinderen met een vader die wint en een moeder die verliest? Pas als een zorgplan het gezamenlijk verleden van ouders, hun waarden, verwachtingen en dromen weerspiegelt, kunnen kinderen verder.

Scheidingsbemiddelaars kunnen doorsteken naar die diepere laag en halen samen met de ouders de pijnpunten naar boven die afspraken blijken te blokkeren. Ook bij veel ruzie blijkt dat te werken.

Daarom is het goed dat de Kinderombudsman in zijn recente alarmerende rapport stevig kiest voor de lijn van de gedragsaanpak: verplichte bemiddeling, betere voorlichting over de gevolgen van echtscheiding en standaard professionele begeleiding bij het opstellen van een ouderschapsplan.

Nu de staatssecretaris nog.  Die heeft aarzelingen bij het verplichte karakter, maar de verwachting is dat hij zal volgen.

in de kerk

Kan ook de kerk bijdragen aan het terugdringen van vechtscheidingen? Die vraag is pijnlijk actueel. Want de waarneming dat er onder christenen, opmerkelijk genoeg, meer vechtscheidingen zijn dan onder seculieren, zou goed kunnen kloppen.

Waarschijnlijk heeft dat ermee te maken dat christenen meestal langer wachten met de scheidingsbeslissing; als de bom dan uiteindelijk barst, is de schade groter.

Verder speelt mee dat de kerkelijke gemeenschap vaak één van de ouders negatief bejegent - bijvoorbeeld wegens overspel - en daarmee onbewust gemakkelijk een  strijdmodel legitimeert. Daardoor komen gezinsrelaties verder onder druk.

Voeg daarbij dat in de praktijk het pastoraat en diaconaat bij scheiding vaak grote afwezigen zijn en de omstandigheden voor een bitter strijdtoneel zijn optimaal.

present

De kerk zou tenminste in drie cruciale fasen present moeten zijn.

Allereerst in een onderwijsrol rond het moment van het kiezen van een partner, in de fase van de huwelijksvoorbereiding.

Daarna in een praktische en opbouwende feedbackrol in de fase van het huwelijk zelf: hoe loopt het met elkaar en met je kinderen?

En ten slotte - het moeilijkste, maar het belangrijkste - in een pastorale en diaconale begeleidingsrol als het fout gaat: hoe ga je als christenen zonder verdere strijd uit elkaar als het niet anders meer kan? Wat kun je dan nog met elkaar vasthouden van je beloften die je in de kerk deed om voor elkaar en de kinderen te blijven zorgen? Hoe blijf ik een naaste voor de vrouw of man van wie ik gescheiden ben? Hoe vangt de gemeente de kinderen van gescheiden ouders op? En hoe ontvangen gescheiden mensen weer een normale plaats in hun gemeente?

Deze aanvullende rol van de kerk op het werk van de scheidingsbemiddelaar zou van enorme betekenis kunnen zijn voor de toekomst van scheidingskinderen en hun christelijke ouders. We zien de maatschappelijke rol voor de kerk steeds meer groeien. Ook op dit thema kan de kerk echt het verschil gaan maken.