Toelaatbaarheids­verklaring: hoe oordeelt de rechter?

Leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte kunnen in aanmerking komen voor speciaal onderwijs. Toegang tot het speciaal onderwijs krijgt een leerling met een toelaatbaarheidsverklaring (tlv).

Leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte kunnen in aanmerking komen voor speciaal onderwijs. Toegang tot het speciaal onderwijs krijgt een leerling met een toelaatbaarheidsverklaring (tlv). Deze verklaring kan door de reguliere school aangevraagd worden bij het samenwerkingsverband waarbij de school is aangesloten. Ouders kunnen tegen de tlv-verlening bezwaar aantekenen. Tot zover de wettelijke regels. In de praktijk zal dit in veel gevallen niet tot problemen leiden.

Juridische procedure

Het is echter denkbaar dat de ouders van een leerling en de reguliere school lijnrecht tegenover elkaar komen te staan. In deze situatie was dat ook het geval. In augustus 2019 deed de Rechtbank in Den Haag een uitspraak over een tlv-verlening. Die uitspraak is in mei 2020 gepubliceerd. Het komt niet vaak voor dat de bestuursrechter zich buigt over tlv-verleningen. Deze uitspraak is dus een uitzondering, maar biedt een mooi overzicht van de eisen waaraan een tlv moet voldoen.

Situatie

Eerst een korte schets van de situatie: leerling X op school A liet op zijn reguliere basisschool negatief gedrag zien. De school wilde professionals inschakelen om X te observeren en de school te adviseren. De ouders van X weigerden dit. X werd door zijn ouders aangemeld bij een jeugdpsycholoog, maar de ouders weigerden de uitkomsten van het onderzoek door de psycholoog te delen met de school. X werd door zijn ouders van school gehaald en kreeg na een tijdje een proefplaatsing op een andere reguliere basisschool. De onderwijsspecialist van het samenwerkingsverband (SWV) concludeerde dat beide reguliere basisscholen niet konden bieden wat leerling X nodig had. Zij adviseerde een tlv aan te vragen. In april 2018 vroeg de school een tlv aan. De tlv werd door de toelaatbaarheidscommissie van het SWV verleend. Daartegen gingen de ouders van X in bezwaar. Dit bezwaar werd voorgelegd aan een bezwaaradviescommissie.

Bezwaaradviescommissie

De Commissie was van oordeel dat de tlv-verlening niet berustte op verifieerbare gegevens, zoals observatie en beschrijving van incidenten of diagnostiek. Het was voor de Commissie niet duidelijk hoe de deskundigen tot hun oordeel kwamen een tlv te verlenen. De Commissie adviseerde het bezwaar van de ouders gegrond te verklaren. Het SWV nam vervolgens een besluit op het bezwaar, maar volgde het advies van de Commissie niet. De ouders van X gingen in beroep tegen dit besluit op het bezwaar.

Tlv-eisen

Het beroep tegen de tlv-verlening werd voorgelegd aan de Rechtbank Den Haag. Het SWV verduidelijkte ter zitting haar besluit het advies van de Commissie niet op te volgen. Ook werd duidelijk dat de Commissie niet alle relevante informatie had, in tegenstelling tot de deskundigen. Ik verwijs naar de uitspraak voor een uitgebreidere bespreking.

De Rechtbank beoordeelde de tlv en kwam tot het volgende:

• Ja, de tlv moet de ondersteuningsbehoefte van de leerling bevatten;

• Ook het bekostigingsniveau moet in de tlv worden vermeld;

• Aanvullende eisen kunnen in een Ondersteuningsplan van het SWV worden vermeld, zoals de termijn van de geldigheid van de tlv, een uitgebreidere omschrijving van de ondersteuningsbehoefte en de categorie van benodigde ondersteuning (licht, middel, zwaar);

• Een ondersteuningsbehoefte in de deskundigenverklaring bij de tlv is voldoende, al kan een SWV de ondersteuningsbehoefte ook nog expliciet in de tlv opnemen;

• Deskundigenverklaringen mogen ten grondslag liggen aan het besluit tot afgifte van een tlv, tenzij het SWV concrete aanknopingspunten heeft om te twijfelen aan de juistheid van een deskundigenverklaring;

• Een deskundigenverklaring kan voorafgaand aan de aanvraag van de tlv afgegeven worden, als de deskundigenverklaring kennelijk zijn opgesteld met het oog op een in te dienen tlv-aanvraag;

• De deskundige mag niet verbonden zijn aan de school waarop de leerling moet worden ingeschreven.

De Rechtbank oordeelde dat de deskundigen de benodigde informatie hadden en op basis van die informatie een deskundig advies gegeven kon worden en verklaarde het beroep ongegrond.