Stoppen met gesloten jeugdhulp: nú leren van complexe casussen
Stoppen met gesloten jeugdhulp: nog maar een paar jaar geleden leek dat ondenkbaar, maar inmiddels ligt er een stevige kamerbrief waaruit deze boodschap blijkt.
Stoppen met gesloten jeugdhulp: nog maar een paar jaar geleden leek dat ondenkbaar, maar inmiddels ligt er een stevige kamerbrief waaruit deze boodschap blijkt. Ten opzichte van 2017 is het aantal gesloten plaatsingen in 2021 afgenomen met 39% en het is de bedoeling dat in 2030 nul gesloten plaatsingen hoeven plaats te vinden. Opvallend is het woord ‘liefdevolle zorg’ dat maar liefst vijf keer in deze brief voorkomt. In de brief wordt toegelicht wat met liefdevol wordt bedoeld:
‘Zo veel mogelijk ingebed in de maatschappij, zoveel mogelijk vormgegeven binnen de kaders van het normale leven, gericht op het hebben van een menswaardig bestaan, op het in stand houden van de autonomie van jeugdigen zelf, en op passende zorg die de jeugdige centraal stelt.’
In schril contrast met liefdevolle zorg staat het begrip inhumane situatie. Dat daarvan sprake was oordeelde het hof Arnhem-Leeuwarden op 30 maart 2022. De situatie is dan ook schrijnend:
Een 15-jarig meisje verblijft al meer dan twee jaar op basis van machtigingen van de kinderrechter in gesloten accommodaties van jeugdhulpaanbieders. Zij is op verschillende groepen en accommodaties geplaatst geweest. Zij verblijft nu inmiddels ruim een jaar op een afdeling bedoeld voor zeer korte intensieve observatie en stabilisatie van jongeren met een acuut veiligheidsrisico. Het meisje ontvangt, met uitzondering van medicatie, geen behandeling, en moet de hele dag, op enkele uren na, op haar kamer blijven. De instelling waar zij verblijft is handelingsverlegen. Zij is al maandenlang in afwachting van een vervolgplek. Tot op heden is geen passende behandelplek voor haar gevonden.
Het hof oordeelt dat sprake is van een inhumane situatie omdat het meisje al langere tijd uit ‘veiligheid’ wordt opgesloten. Met uitzondering van medicatie wordt geen behandeling geboden en haar vrijheden worden al lange tijd en in zeer forse mate beperkt, zonder dat er concreet zicht is op een passende oplossing. Het hof beëindigt de gesloten plaatsing.
We komen van ver en er is nog een lange weg te gaan voordat gesloten plaatsingen tot het verleden behoren. Ik geef een inkijkje in recent genomen beslissingen van kinderrechters waaruit blijkt dat we nog niet om gesloten plaatsingen heen kunnen:
De rechtbank Rotterdam sprak op 6 september 2022 van een ‘kwetsbare en beïnvloedbare jongen die de strakke structuur vanuit de geslotenheid nog nodig heeft om zijn veiligheid en de veiligheid van anderen te waarborgen’.
De rechtbank Noord-Nederland gaf op 21 september 2022 een machtiging gesloten jeugdhulp af tot 18,5-jarige leeftijd omdat er geen geschikte vervolgplek gevonden kon worden.
De rechtbank Noord-Nederland verleende op 22 juni 2022 een korte machtiging voor gesloten jeugdhulp om een plek binnen een ggz-instelling te regelen voor een psychotisch meisje.
Er wordt mooi werk verricht door StroomOp, een netwerkorganisatie binnen de gespecialiseerde jeugdzorg. StroomOp (pdf) heeft probleemanalyses gemaakt van de in- en uitstoom van kinderen in gesloten jeugdhulp en heeft tevens oplossingsrichtingen in kaart gebracht. Dit werk moet uitgebouwd worden om de ambities van de staatssecretaris te kunnen waarmaken. Per gepubliceerde beschikking dient te worden geanalyseerd waar bottlenecks en whatworks-ideeën zitten om de ambitie van nul gesloten plaatsingen te realiseren.
