Ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing: wat houdt dat in?
Inleiding
Onlangs was de 15-jarige Tom Watkins uit Amsterdam in het nieuws. Hij staat al een tijd onder toezicht van Stichting Bureau Jeugdzorg omdat hij uitsluitend rauw voedsel eet, waardoor hij volgens Jeugdzorg gezondheidsschade zou oplopen. Daarnaast ging hij al drie jaar niet naar school maar volgt hij thuisonderwijs.
Wat houdt een ondertoezichtstelling eigenlijk in? En mocht een ondertoezichstelling geen effect hebben, zijn er dan nog zwaardere middelen die kunnen worden ingezet? Daarover gaat het in dit blog.
De zaak van Tom Watkins
De 15-jarige Tom Watkins uit Amsterdam kennen we uit de documentaires ‘Rauw’ en ‘Rauwer’, waarvan het laatstgenoemde deel onlangs werd uitgezonden. Beide documentaires riepen een stortvloed aan reacties op. Wat was het geval?
Tom Watkins is een 15-jarige jongen die, na een echtscheiding tussen zijn ouders, bij zijn moeder Francis Kenter woont. Moeder Kenter is de mening toegedaan dat alleen het eten van rauw voedsel gezond is. Bij rauw voedsel dienen wel vlees en vis te worden uitgesloten. Zij draagt deze visie over op haar zoon Tom zodat ook hij uitsluitend rauw voedsel eet. Dit feit leidde op de middelbare school waarop Tom zat tot pesterijen. Zijn moeder heeft Tom daarom van school gehaald en geeft hem nu al drie jaar thuis les. Een aantal deskundigen uitten naar aanleiding van beide documentaires hun zorgen over het eetgedrag van Tom en het mogelijk schadelijke effect hiervan op zijn gezondheid. Er zou door dit voedingspatroon een tekort aan speciale vetzuren en aan vitamine B12 ontstaan. Ook bleef Tom achter in de groei en in zijn gewicht in vergelijking met zijn leeftijdsgenoten. Zijn moeder stelde echter dat de lengte van de overige kinderen abnormaal is en wordt veroorzaakt door bestanddelen in hun voedsel. Deze stelling weerhield een arts die Tom onderzocht er echter niet van om aangifte van mishandeling tegen de moeder van Tom te doen. Tevens werd door de Raad voor de kinderbescherming een verzoek tot een ondertoezichtstelling van Tom gedaan, waarbij de rechtbank te Amsterdam werd verzocht om Tom onder toezicht van Stichting Bureau Jeugdzorg te stellen omdat Tom door zijn moeder werd belemmerd om naar school te gaan. De rechtbank wees dit verzoek toe. Wat houdt dit verzoek eigenlijk in?
Ondertoezichtstelling
Wanneer de rechtbank wordt verzocht een ondertoezichtstelling uit te spreken, dan wordt de rechter gevraagd om, in het belang van een kind, een voogd te benoemen die meestal namens Stichting Bureau Jeugdzorg toezicht houdt op het kind. Deze voogd mag de ouder(s) van het kind, in dit geval Francis Kenter, aanwijzigingen geven over de opvoeding van het kind. De ouder(s) moet die aanwijzingen opvolgen. In het geval van Tom werd de aanwijzing gegeven dat Tom weer naar school moest en dat zijn moeder dus niet mocht volstaan met thuisonderwijs, nu Tom nog leerplichtig was.
Een verzoek tot ondertoezichtstelling wordt gebaseerd op de wet, in dit geval op artikel 254 van boek 1 Burgerlijk Wetboek. In lid 1 van dit artikel staat:
“Indien een minderjarige zodanig opgroeit, dat zijn zedelijke of geestelijke belangen of zijn gezondheid ernstig worden bedreigd, en andere middelen ter afwending van deze bedreiging hebben gefaald of, naar is te voorzien, zullen falen, kan de kinderrechter hem onder toezicht stellen van een stichting als bedoeld in artikel 1, onder f, van de Wet op de Jeugdzorg.”
Deze zin laat duidelijk zien dat een rechter een verzoek tot ondertoezichtstelling niet zomaar mag toewijzen. Er moet immers sprake zijn van een bedreiging van geestelijke of lichamelijke belangen of gezondheid van het kind. Hierbij kunt u bijvoorbeeld denken aan kindermishandeling of ondervoeding. Daarnaast moet de Raad voor de kinderbescherming aantonen dat zij tevergeefs andere middelen hebben aangewend om het probleem tussen ouder en kind op te lossen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan hulpverlening in een vrijwillig kader.
Is aan beide criteria voldaan, dan kan de rechter het verzoek tot ondertoezichtstelling toewijzen. Dit betekent dat vanaf dat moment in een gezin wordt meegekeken door een voogd, die ook bevoegd is om beslissingen over het kind te nemen tegen de wil van de ouder(s) in.
Het verzoek van de Raad voor de kinderbescherming wordt op een zitting op de rechtbank inhoudelijk behandeld. De ouder(s) worden hiervoor ook opgeroepen. U kunt dan ook verweer voeren tegen dit verzoek, mocht u het daarmee niet eens zijn. U kunt dit het beste doen met hulp van een advocaat. De familierechtadvocaten van BVD-advocaten zijn hiervoor ter zake deskundig.
De kinderrechter kan de duur van de ondertoezichtstelling uitspreken voor maximaal een jaar (art. 1:256 lid 1 BW). Wel kan de ondertoezichtstelling op verzoek van de Raad of van een ouder telkens worden verlengd met een jaar.
Uithuisplaatsing
Stel dat ook de hulp van een voogd het probleem tussen het kind en de ouder niet kan oplossen. Is er dan nog een wettelijke maatregel mogelijk om het probleem op te lossen? Ja, dit is het geval. We noemen deze maatregel de ‘uithuisplaatsing.’
In artikel 261 van boek 1 Burgerlijk Wetboek is de mogelijkheid tot uithuisplaatsing geregeld. In lid 1 van dit artikel staat:
“Indien dit noodzakelijk is in het belang van de verzorging en opvoeding van de minderjarige of tot onderzoek van diens geestelijke of lichamelijke gesteldheid, kan de kinderrechter de stichting als bedoeld in artikel 1, onder f, van de Wet op de jeugdzorg, op haar verzoek machtigen de minderjarige gedurende dag en nacht uit huis te plaatsen. De machtiging kan eveneens worden verleend op verzoek van de raad voor de kinderbescherming of van het openbaar ministerie.”
Hier staat dus in gewoon Nederlands dat pas tot uithuisplaatsing van een kind wordt overgegaan als dit noodzakelijk is in het belang van de verzorging en opvoeding van het kind of als dit in verband met onderzoek naar de geestelijke of lichamelijke gesteldheid van dit kind noodzakelijk is. Anders gezegd: er moet sprake zijn van een noodzaak tot het nemen van deze maatregel, wil de rechter een verzoek tot uithuisplaatsing toewijzen. Mocht die noodzaak er zijn, bijvoorbeeld omdat er sprake is van kindermishandeling, verwaarlozing, seksueel misbruik of op basis van andere feiten, dan wordt een kind bij de ouder(s) weggehaald en in een pleeggezin ondergebracht. Dit is uiteraard een zeer ingrijpende maatregel die evenwel in sommige gevallen wel degelijk wordt toegepast.
Slot
Een ondertoezichtstelling of uithuisplaatsing is een ingrijpende maatregel in een gezin. Mocht u als ouder hiermee te maken krijgen en wilt u zich daartegen verzetten, neem dan direct telefonisch contact op met één van onze familierechtadvocaten. U vindt onze gegevens op deze website. Onze advocaten kunnen u op basis van hun jarenlange ervaring en deskundigheid bijstaan en uw visie aan de rechtbank duidelijk maken.
