Kan een ouder gedwongen worden tot omgang met zijn kind?
Anje Slootweg
Gelukkig hebben de meeste kinderen na een scheiding nog steeds contact met beide ouders. Het komt geregeld voor dat ouders een advocaat in de arm nemen, omdat hij of zij vindt dat de zorgregeling uitgebreid moet worden. Uit een recente uitspraak van het Gerechtshof in ’s-Hertogenbosch (hierna: het hof) volgt dat een tegengestelde situatie zich echter ook voor kan doen: in deze zaak had de vader besloten om zich volledig terug te trekken uit het leven van zijn kind. Een interessante casus, want mag een ouder dit zelf beslissen of kan een rechter een ouder dwingen tot contact met zijn of haar kind?
De feiten
Allereerst de feiten van deze zaak. Het kind om wie het draait, is een jongen van twaalf jaar. Tussen zijn ouders was de afspraak gemaakt dat hij ieder weekend en anderhalve dag doordeweeks bij zijn vader zou verblijven. In 2016 heeft de vader aan de rechtbank verzocht om deze zorgregeling te wijzigen. De vader wilde een regeling waarbij de jongen minder vaak bij hem zou verblijven. De rechtbank ging daar deels in mee en stelde een andere zorgregeling vast. De moeder ging echter in hoger beroep tegen deze beslissing. Zij had geprobeerd om de jongen te stimuleren om contact met zijn vader te hebben, maar dit had volgens haar geen effect. Sinds mei 2017 was er geen contact meer tussen de jongen en zijn vader geweest. De moeder wilde daarom geen of een meer beperkte zorgregeling tussen vader en kind. Als reactie hierop gaf de vader aan dat hij niet langer wilde dat de jongen tussen zijn ouders in moest staan. Om hem rust en ruimte te bieden, vond hij het daarom het beste voor zijn zoon om zich volledig terug te trekken uit de opvoeding. De vader benadrukte dat hij deze keuze niet maakte wegens desinteresse in zijn zoon, maar omdat hij dacht dat dit hem rust zou bieden.
Uitgangspunt
Dan nu de beoordeling van het hof. Het hof stelt in deze zaak het volgende uitgangspunt voorop: het is van groot belang voor de ontwikkeling van kinderen dat zij een regelmatige en onbelaste omgang hebben met hun beide ouders. Deze omgang is volgens het hof nóg belangrijker in de puberteit. Kinderen ontwikkelen in deze fase namelijk hun eigen identiteit en zij moeten leren om zich een eigen oordeel te vormen over hun beide ouders. Van ouders mag verwacht worden dat zij dit belang van kinderen voorop stellen. Ouders moeten omgang met de andere ouder dus bevorderen. Hun eigen gevoelens en problemen zijn van ondergeschikt belang.
Beoordeling
De vraag die nu voorligt, is of het ook in dit geval in het belang is van de jongen dat hij omgang heeft met zijn beide ouders. Het antwoord van het hof is kortgezegd dat dat zo is. De vader mag niet zelf beslissen dat hij zich terugtrekt uit het leven van zijn kind. Dit klinkt misschien wel heel bemoeizuchtig, maar een belangrijke reden voor deze beslissing is dat de jongen heeft verteld dat hij zijn vader juist ‘meer voor zichzelf alleen wil hebben’. Hij heeft dit verteld aan de bijzonder curator. Dat is een persoon die in een rechtszaak opkomt voor de belangen van het kind. Daarnaast ziet het hof ook bij de vader geen reden om contact tussen hem en zijn zoon in de weg te staan. De vader moet van het hof daarom zijn verantwoordelijkheid nemen voor de opvoeding en verzorging van zijn zoon. Hier ligt ook wel een taak voor de moeder: zij moet van het hof actief ondersteunen en stimuleren dat het contact tussen vader en zoon wordt hersteld. Het hof stelt een zorgregeling vast die inhoudt dat de jongen eens in de twee weken een weekend bij zijn vader verblijft.
Ouders zijn beiden verantwoordelijk
Ouders die het ouderlijk gezag hebben over hun kinderen, zijn na de scheiding nog steeds gezamenlijk verantwoordelijk voor de verzorging en opvoeding van de kinderen. Hoewel de vader in deze zaak zelf dacht dat hij in het belang van zijn zoon handelde door zich terug te trekken, was de rechter het daar niet mee eens. Beide ouders hebben een zorgplicht die zij moeten nakomen. Uiteraard hebben ouders ook de taak om de zorgplicht van de andere ouder niet onnodig te belemmeren.
