Forse pinopnames door enige erfgenaam

Kun je als ouder vastleggen dat je kind geen enkel recht heeft op een gedeelte van de nalatenschap? In zekere zin wel: kinderen kunnen onterfd worden. Toch betekent dat niet dat het kind ook geen enkel recht meer heeft op een bepaald gedeelte van de waarde van de nalatenschap. Onterfde kinderen hebben namelijk nog wel recht op de legitieme portie, ook al zijn zij geen erfgenamen meer.

Discussie over de legitieme portie

Het antwoord op de vraag naar de hoogte van de legitieme portie zorgt in de praktijk voor veel discussie. Een goed voorbeeld daarvan volgt uit een recente uitspraak van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, waarin een moeder vijf van haar zes kinderen heeft onterfd.

Het kind dat door deze moeder als enig erfgenaam is benoemd, woonde op hetzelfde adres als de moeder en was in dienst bij haar als zorgverlener. Over de benoeming van dit kind als enig erfgenaam heeft de moeder in haar testament opgemerkt:  “zulks in verband met het feit dat hij mij goed verzorgt.“ 

Berekening van de legitieme portie

De vijf onterfde kinderen besluiten allemaal om aanspraak te maken op hun legitieme portie. Bij de berekening daarvan krijgen de kinderen een geschil. De legitieme portie is namelijk een breukdeel van de legitimaire massa. Deze ‘massa’ bestaat niet alleen uit de waarde van de goederen van de nalatenschap, maar moet worden vermeerderd met bepaalde giften en worden verminderd met bepaalde schulden. Hoe groter de legitimaire massa, des te groter de legitieme portie.

Pinopnames

In deze casus krijgen de onterfde kinderen een discussie met het andere kind over pinopnames die zijn gedaan van de bankrekening van de moeder. In een periode van vier jaar tijd is in totaal ongeveer € 35.000 gepind door de erfgenaam. De onterfde kinderen stellen dat dit bedrag als vooruitbetaling op de erfenis van de erfgenaam moet worden gezien. Het bedrag kan namelijk niet alleen als huishoudgeld bedoeld zijn geweest, omdat de moeder een spaarzaam leven leidde en de erfgenaam zelf ook een inkomen had.

De erfgenaam geeft aan dat het geld wel degelijk voor de moeder bedoeld was. Er werden niet alleen boodschappen van de opnames betaald, maar ook giften van de moeder aan haar kleinkinderen en een vakantie naar Australië. De erfgenaam geeft aan dat hij alle uitgaven van de moeder niet kan concretiseren, omdat hij daar geen zicht op had.

Rekening en verantwoording

Het hof neemt aan dat de erfgenaam als gevolmachtigde van de moeder optrad bij het doen van de pinopnames. Dat betekent ook dat hij dat rekening en verantwoording moet afleggen aan de andere kinderen over de uitgaven van de moeder die niet binnen haar normale uitgavenpatroon vielen. De erfgenaam is daar volgens het hof niet in geslaagd. Het hof neemt wel aan dat een bepaald gedeelte van het bedrag van € 35.000 is gebruikt voor uitgaven van de moeder. Daarom beslist het hof dat een bedrag van € 300 per maand niet voor de moeder, maar ten behoeve van de enig erfgenaam is opgenomen. 

Vordering

Wat schieten de onterfde kinderen met deze uitspraak mee op? Het bedrag van € 300 per maand (in totaal € 14.400) wordt als vordering op de erfgenaam meegenomen bij de berekening van de legitimaire massa.  Het zorgt er dus voor dat de legitimaire massa groter wordt en daarmee ook de legitieme portie van de onterfde kinderen.

De legitieme portie van de onterfde kinderen in deze zaak bedraagt uiteindelijk € 11.500. Dat een kind onterfd is, wil dus zeker niet zeggen dat een kind met lege handen achterblijft.