De eigen woning bij echtscheiding (de commissie Dijkhuizen)

Op 14 november jl. werd er op deze website een blog gepubliceerd over de eigen woning bij echtscheiding. Hierbij werd verwezen naar het regeerakkoord ‘Bruggen slaan’ van VVD en PvdA. Inmiddels is er over dit belangrijke onderwerp nieuwe informatie te melden. Op dinsdag 16 oktober 2012 is namelijk het tussenrapport van de commissie Dijkhuizen verschenen. Deze commissie dient het huidig kabinet voorstellen te doen voor herziening van het huidige stelsel van inkomstenbelasting. In het regeerakkoord van ‘Bruggen slaan’ van VVD en PvdA van 29 oktober 2012 werden al een aantal maatregelen van de commissie opgenomen. De commissie presenteert binnenkort haar eindrapport. In dit blog zal, nu het om voorstellen gaat, een strikt onderscheid worden gemaakt tussen de voorstellen van de commissie en huidig kabinetsbeleid. Het kabinet heeft namelijk tot op heden nog niet alle voorstellen in beleid omgezet. In het Tijdschrift voor Echtscheidingsrecht werd recent een uiteenzetting gegeven van de voorstellen van de commissie Dijkhuizen en huidig beleid. Ik zal dit artikel hier in hoofdlijnen samenvatten.¹

Voorgestelde veranderingen in de loon-en inkomstenbelasting en kortingen
Het voorstel van de Commissie Dijkhuizen aan het kabinet is dat in de loon- en inkomstenbelasting in de toekomst twee tarieven worden gehanteerd, te weten 37% voor schijf 1 (bij een belastbaar inkomen van € 0 tot en met € 62.500,-) en 49% voor schijf 2 (bij een belastbaar inkomen van € 62.500 en hoger). In 2017 zou het belastbaar inkomen voor schijf 1 wijzigen naar € 67.000.

Tevens worden met deze tariefwijzigingen een aantal maatregelen voorgesteld die voor de familierechtpraktijk van belang zijn. Allereerst wordt voorgesteld de algemene heffingskorting met € 300,- te verhogen. Ten tweede wordt voorgesteld de arbeidskorting in 2014 met € 70,- te verhogen en deze verhoging te laten oplopen tot € 410,- in 2017. De hoogste inkomens leveren echter de arbeidskorting geleidelijk in. Ten derde wordt de huidige alleenstaande ouderkorting vervangen door een verhoging van het kindgebonden budget. Tot slot wordt voorgesteld de ouderschapsverlofkorting en alle aanverwante verlofgerelateerde kortingen integraal af te schaffen.
Deze wijzigingen hebben aanzienlijke gevolgen voor het berekenen van kinder- en partneralimentatie. De advocaten van dit kantoor kunnen u hierin van advies voorzien, mochten deze regelingen ook daadwerkelijk worden ingevoerd.

Huidig kabinetsbeleid
Het kabinet heeft in het regeerakkoord voornoemde voorstellen vooralsnog niet overgenomen. Wel werd aanvankelijk de maatregel opgenomen dat met ingang van 1 januari 2014 het tarief van de huidige derde schijf van de inkomstenbelasting (42%) wordt verlaagd naar 38%. Deze maatregel is bij de behandeling van de wetsvoorstellen echter weer ongedaan gemaakt.

Voorgestelde veranderingen voor de eigen woning
De Commissie Dijkhuizen heeft het kabinet geadviseerd het wetsvoorstel dat beperking van de hypotheekrenteaftrek voor nieuwe gevallen voorstaat aan te passen, in die zin dat het niet alleen op nieuwe gevallen maar ook op bestaande gevallen moet worden toegepast. De commissie heeft deze aanbeveling uitgewerkt met de volgende aanbevelingen.

Het voorstel is allereerst om hypotheekrenteaftrek op basis van een annuïtair schema van aflossing te baseren, dit met een looptijd van dertig jaar. Voor nieuwe gevallen zou de regeling al moeten ingaan; voor bestaande gevallen zou de regeling in 2014 moeten worden ingevoerd. Dit levert in de praktijk voor u een stijging van de brutowoonlast op. Ten tweede wordt voor nieuwe hypotheken de vrijstelling voor de uitkeringen uit kapitaalverzekering eigen woning afgeschaft. De oude regeling waarbij enerzijds de hoge woonschuld bleef staan en anderzijds belastingvrij kapitaal werd opgebouwd wordt daarmee tot een einde gebracht. De kapitaalverzekering wordt in het voorstel voortaan in box 3 belast. Ten derde wordt het eigenwoningforfait en de hypotheekrenteaftrek tegen het tarief van de voorgestelde nieuwe eerste schijf, dus voor 37%, in de heffing betrokken. Ten vierde wordt de overdrachtsbelasting afgeschaft, hetgeen voor u een voordeel is bij het aanschaffen van een nieuwe woning. Tot slot stelt de commissie voor de restschuld op woningen gedurende twaalf jaar fiscaal aftrekbaar te maken en een garantieregeling op te nemen, die vergelijkbaar is met de huidige NHG-regeling.

Huidig kabinetsbeleid
In het regeerakkoord van het huidig kabinet is ten eerste al opgenomen dat de hypotheekrenteaftrek in de vierde schijf (nu 52%) jaarlijks met 0,5% wordt verminderd, hetgeen dus een beperking van de hypotheekrenteaftrek inhoudt voor zowel bestaande als nieuwe gevallen en daarmee een stijging van de woonlasten zal impliceren. Dit heeft negatieve gevolgen voor uw draagkracht, wanneer u almentatieplichtig bent. Ten tweede heeft het kabinet opgenomen dat de hypotheekrente op een restschuld van een (verkochte) voormalige echtelijke woning na een echtscheidingsprocedure nog tien jaar aftrekbaar is. Deze schuld kent bij verkoop van de woning echter geen onderpand meer, hetgeen de leencapaciteit van de schuldenaar/schuldenaren zal beperken. Het is ook de vraag of de schuldenaar(s) binnen tien jaar, naast hun huidige lasten, de restschuld zullen kunnen aflossen. De restschuld is volgens huidige jurisprudentie van de Hoge Raad uit 2009 een schuld die in elk geval in mindering op de draagkracht van de alimentatieplichtige moet worden gebracht, hetgeen tot minder alimentatie voor de alimentatiegerechtige kan leiden.

Conclusie
Het zal duidelijk zijn dat de voorstellen van de commissie Dijkhuizen grote gevolgen hebben voor de echtscheidingspraktijk. Momenteel is het wachten op het eindrapport van de commissie en zal moeten worden bekeken in hoeverre het huidig kabinet de aanbevelingen ook daadwerkelijk zal omzetten in beleid. Het kabinet heeft daar reeds een voorzichtige aanvang mee gemaakt. De advocaten van de sectie familierecht van ons kantoor zullen u via de blogs op deze website van de hoofdlijnen op de hoogte houden. Mocht u persoonlijk advies willen in uw eigen (echtscheidings)situatie, neem dan contact op met één van onze familierechtadvocaten.

¹ Zie: R.M. Kavelaars-Nieuwkoop, ‘Enkele gevolgen bij inwerkingtreding van de voorstellen van de commissie Dijkhuizen’, in: EB. Tijdschrift voor echtscheidingsrecht 2013/2.