Afwijken van de wettelijke maatstaven bij kinderalimentatie: wat zijn de consequenties?

Er is een vaste formule om te berekenen wat ieder van de onderhoudsplichtige ouders moet bijdragen in de kosten van hun kinderen. Bij verbreking van de relatie, wordt de kinderalimentatie vaak door een advocaat berekend op basis van de geldende wettelijke maatstaven.

Er is een vaste formule om te berekenen wat ieder van de onderhoudsplichtige ouders moet bijdragen in de kosten van hun kinderen. Bij verbreking van de relatie wordt de kinderalimentatie vaak door een advocaat berekend op basis van de geldende wettelijke maatstaven. Er zijn ouders die er om – welke reden dan ook – alsnog bewust voor kiezen om een hoger of lager bedrag met elkaar overeen te komen dan uit de berekening volgt en hiermee dus afwijken van de wettelijke maatstaven. Zij realiseren zich hierbij niet altijd wat de toekomstige consequenties kunnen zijn. Uit de praktijk blijkt echter dat dit voor onverwachte situaties kan zorgen wanneer de alimentatieplichtige of de alimentatiegerechtigde in de toekomst besluit de kinderalimentatie via de rechter aan te laten passen.

De wettelijke maatstaven

Maar allereerst: wat zijn dan die wettelijke maatstaven? In de zogeheten Trema-normen wordt omschreven hoe de kinderalimentatie berekend moet worden. Dit begint bij het berekenen van de kosten van de kinderen, die afhankelijk zijn van het inkomen van de ouders, de gezinssamenstelling en de leeftijd van de kinderen. Vervolgens wordt op basis van het inkomen en (forfaitaire) lasten van de ouders gekeken hoeveel ieder van hen dient bij te dragen in de berekende kosten. Als de financiële omstandigheden van de ouders wijzigen, biedt de wet in principe de optie om ook de kinderalimentatie te wijzigen. De kinderalimentatie voldoet dan namelijk niet meer aan de wettelijke maatstaven.

Als de ouders er echter bewust voor hebben gekozen om in hun afspraken af te wijken van de wettelijke maatstaven, is wijziging van de kinderalimentatie in beginsel niet meer mogelijk. Zoals blijkt uit de volgende uitspraken, zijn hier echter een tweetal uitzonderingen op. 

Ten nadele van de kinderen

In de eerste zaak hadden partijen met behulp van diverse online scheidingsmediators afspraken gemaakt tijdens de echtscheiding. Achteraf bleek dat de kinderalimentatie die partijen hadden afgesproken, bijna de helft was van wat de man destijds eigenlijk had moeten betalen op basis van zijn draagkracht. De vrouw vraagt daarom jaren later alsnog om de kinderalimentatie te verhogen. De man stelt zich op het standpunt dat de kinderalimentatie niet meer gewijzigd kan worden, omdat partijen er bewust voor hebben gekozen om van de wettelijke maatstaven af te wijken. De vrouw zou het daar destijds mee eens zijn geweest, omdat zij in ruil hiervoor de echtelijke woning mocht overnemen tegen de WOZ-waarde.

De rechter oordeelt hier echter dat de kinderalimentatie wél kan worden gewijzigd, ondanks dat partijen er bewust voor hebben gekozen om een lager bedrag overeen te komen. Uit een uitspraak van de Hoge Raad volgt namelijk dat er niet ten nadele van de kinderen kan worden afgeweken van de wettelijke maatstaven. De kinderalimentatie wordt alsnog verlaagd.

Onaanvaardbaar

Ook in de tweede zaak kozen partijen ervoor om af te wijken van de wettelijke maatstaven, maar ditmaal was de afwijking in het voordeel van de kinderen. Er is namelijk een hoger bedrag vastgesteld dan op basis van de wettelijke maatstaven had gemoeten. Partijen waren aan de zijde van de man uitgegaan van een hoger inkomen, omdat zij verwachtten dat hij dit in de toekomst (weer) zou kunnen gaan verdienen. Dit bleek iets anders te gaan. De man ontving bij zijn nieuwe werkgever een veel lager inkomen dan waar in de alimentatieberekening vanuit was gegaan. Hij kon de overeengekomen kinderalimentatie dus niet langer betalen.

In beginsel zou hier moeten gelden dat de kinderalimentatie niet meer gewijzigd kan worden, aangezien partijen deze bewust hoger hebben vastgesteld. Het blijkt echter dat het inkomen van de man dusdanig laag is dat hij niet meer kan voorzien in zijn eigen levensonderhoud, als hij de huidige kinderalimentatie moet blijven betalen. Het hof oordeelt dan dat het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn om de man te houden aan de overeengekomen kinderalimentatie. De kinderalimentatie wordt ook nu alsnog gewijzigd.

Gewenste consequenties?

De wijze les die volgt uit deze uitspraken is allereerst dat het verstandig is om een deskundige de kinderalimentatie te laten berekenen conform de wettelijke maatstaven. Uiteraard is het mogelijk om alsnog van deze berekening af te wijken. Er moet dan wel rekening mee worden gehouden dat dit in de toekomst alsnog kan worden gewijzigd door een rechter. De alimentatiegerechtigde die in eerste instantie akkoord is gegaan met een lager bedrag, kan later alsnog de kinderalimentatie verhogen via de rechter. Voor de alimentatieplichtige die bewust een te hoge kinderalimentatie is gaan betalen, geldt tegelijkertijd dat het in de toekomst moeilijk kan zijn om dit alsnog te verlagen. Ouders die voor de kinderalimentatie willen afwijken van de wettelijke maatstaven, doen er in ieder geval goed aan zich eerst goed te laten informeren over de consequenties hiervan.