Actualiteiten ten aanzien van uitsluitingsclausules

De uitsluitingsclausule blijft de gemoederen bezig houden. Tijd voor een actueel overzicht van de stand van zaken. Het belang van de uitsluitingsclausule neemt langzaam maar zeker af.

De uitsluitingsclausule blijft de gemoederen bezig houden. Tijd voor een actueel overzicht van de stand van zaken.

Algehele gemeenschap van goederen

Het belang van de uitsluitingsclausule neemt langzaam maar zeker af. Alleen voor huwelijken in gemeenschap van goederen die gesloten zijn voor 1 januari 2018 is de uitsluitingsclausule relevant. Voor huwelijken die gesloten zijn 1 januari 2018 geldt dat schenkingen en erfenissen buiten de gemeenschap blijven. Het doet er niet toe of er wel of geen uitsluitingsclausule voor deze schenkingen was overeengekomen. Ook wanneer sprake is van huwelijkse voorwaarden is vrijwel altijd geregeld dat schenkingen en erfenissen buiten de verdeling blijven, eveneens onafhankelijk van de vraag of sprake is van een uitsluitingsclausule.

Schenking of erfenis ontvangen op gezamenlijke rekening

Wanneer tijdens zo’n huwelijk in algehele gemeenschap van goederen een erfenis  of schenking is ontvangen op een gezamenlijke rekening, heeft de ontvanger van de schenking recht op vergoeding van de door hem of haar ontvangen schenking, vanuit de gemeenschap van goederen. Dit is slechts anders wanneer de andere partner kan bewijzen dat het geld niet ten bate is gekomen van de gemeenschap van goederen. Dit zal echter slechts zelden het geval zijn. Met andere woorden: bij storting op de gezamenlijke en/of rekening geldt het bewijsvermoeden dat het ontvangen bedrag is besteed voor gezamenlijke doeleinden. De andere echtgenoot zal het tegenbewijs moeten leveren. Dit betekent dat ook wanneer het geld op is gegaan, bijvoorbeeld aan luxe vakanties, de ontvanger van de schenking het bedrag nog steeds kan terugvorderen. Het is immers ten bate van beide partners gekomen, terwijl het bedoeld was voor één van hen. Dit leidt soms tot situaties die maar moeilijk zijn te accepteren voor de andere partner. Veelal zal die benadrukken dat het luxe leven zonder deze schenkingen nooit geleid zou zijn. Gezien het voorgaande is het echter maar de vraag of dit die partner zal kunnen baten.

Schenking of erfenis ontvangen op privérekening

Wanneer de erfenis of schenking, voorzien van een uitsluitingsclausule, is gestort op de privérekening, ligt het anders. Wanneer het geld in die situatie niet meer is te traceren, moet worden aangenomen dat de ontvanger van de schenking dit bedrag heeft besteed aan kosten van de huishouding toen er onvoldoende inkomsten waren. Op grond van artikel 1:84 BW is er dan geen vergoedingsrecht. Een relatief willekeurige omstandigheid (is het bedrag op privérekening of gezamenlijke rekening gestort) kan dus grote gevolgen hebben.

Tip: als u als boekhouder of accountant betrokken bent bij schenkingen onder uitsluiting of afwikkeling van erfenissen onder uitsluiting, is het verstandig om te organiseren dat het bedrag op een gezamenlijke rekening wordt gestort.

Schenking in woning geïnvesteerd

Gelukkig komt ook vaak voor dat ontvangen schenkingen of erfenissen niet zijn opgemaakt, maar zijn aangewend voor aflossing van de hypotheekschuld. In dat verband is 1 januari 2012 een cruciale datum. Is een schenking of erfenis onder uitsluiting voor 1 januari 2012 ontvangen, dan bestaat er alleen recht op teruggave van het nominale bedrag, zonder rente of andere opslagen. Is het bedrag na 1 januari 2012 ontvangen, dan geldt de beleggingsleer. Het bedrag moet aan de ontvanger worden vergoed vanuit de gemeenschap, naar rato van de waardestijging op de woning waarop de afgeloste hypotheekschuld betrekking heeft.

Voorbeeld:

In 2015 wordt een woning gekocht van € 300.000. De man investeert een onder uitsluitingsclausule ontvangen schenking van € 200.000 en er wordt een hypotheek afgesloten voor € 100.000. De woning wordt in 2022 voor € 600.000 verkocht. In de situatie voor 2012 ontvangt de man € 200.000 terug. In de situatie na 2012 kan de aanspraak van de man als volgt worden berekend:

€ 200.000 / € 300.000 x € 600.000 = € 400.000. Een aanzienlijk verschil dus.

Voorhuwelijkse investering

Wanneer een schenking wordt ontvangen voor het huwelijk en daarna wordt getrouwd, kan de ontvanger van de schenking geen vergoedingsrecht claimen. De vergoedingsleer geldt alleen voor huwelijken. Dat er later alsnog is getrouwd, doet hierin niet terzake, tenzij aangetoond kan worden dat met de voor het huwelijk ontvangen schenking, de daarna ontstane gemeenschap van goederen is gebaat. Dat zal niet altijd gemakkelijk zijn.

Ten slotte

Uit het voorgaande blijkt dat de uitsluitingsclausule altijd weer nieuwe vragen oproept. Het kan goed zijn dat u als accountant of financieel adviseur net een situatie bij het eind heeft die hiervoor niet is uitgewerkt. Neemt u in dat geval gerust even telefonisch contact op. Ik denk graag vrijblijvend mee.