Cornelis Klepper

Het is al vervelend genoeg wanneer je een zakelijk geschil hebt met je franchisegever. Als je er samen niet uitkomt, is de enige resterende optie soms de gang naar de rechter. Het wordt nog vervelender als de rechter vervolgens oordeelt dat hij onbevoegd is om over het geschil te oordelen. Dat kan wel gebeuren als blijkt dat een arbitragebeding is opgenomen in de overeenkomst. Recent oordeelde de rechter over de vraag of hij al dan niet bevoegd was in die situatie, in een geschil tussen een franchisenemer en een franchisegever (Rechtbank Gelderland 20 juli 2016, ECLI:NL:RBGEL:2016:4868).

Wat is een arbitragebeding?

Een arbitragebeding is een bepaling in een overeenkomst tussen twee partijen, waarin die partijen afspreken dat de overheidsrechter niet bevoegd is om te oordelen over eventuele geschillen die voortkomen uit de overeenkomst. In de plaats daarvan wordt de bevoegdheid toegekend aan een arbiter. Vrijwel iedere volwassen persoon kan worden aangewezen als arbiter, maar vaak kiezen partijen voor een professionele arbiter. Dat kan bijvoorbeeld via het Nederlands Arbitrage Instituut (NAI). Ook zijn er specifieke arbitrageorganisaties per branche, zoals de Raad van Arbitrage voor de Bouw.

Waarom is een arbitragebeding soms nadelig?

Het geschil tussen de franchisenemer en de franchisegever maakt duidelijk waarom een arbitragebeding soms behoorlijk vervelend uit kan pakken. De franchisenemer besloot te procederen tegen de franchisegever vanwege in zijn ogen onjuiste prognoses van de franchisegever. Hij was op het verkeerde been gezet waardoor schade werd geleden, aldus franchisenemer. Op grond van het arbitragebeding moest die procedure eigenlijk via arbitrage verlopen. Arbitrage is echter in veel gevallen een stuk duurder dan een procedure bij de overheidsrechter. Vanwege de financiële strop kon de franchisenemer geen arbitrageprocedure betalen. Daarom koos hij ervoor toch naar de overheidsrechter te gaan.

Hoe  sterk is een arbitragebeding?

Uit de praktijk blijkt dat een arbitragebeding nadelige gevolgen kan hebben en moeilijk te passeren is.

Bij de overheidsrechter beriep de franchisegever zich direct op het arbitragebeding. Hij stelde dat de rechter zich onbevoegd moest verklaren. De franchisenemer stelde daar tegenover dat in dit geval geen toepassing moest worden gegeven aan het beding. Hij brengt onder andere de volgende argumenten naar voren:

  1. Franchisenemer heeft de overeenkomst (en dus: het beding) voorafgaand aan de procedure vernietigd;

  2. Toepassing van het beding is in strijd met het recht op een eerlijk proces in art. 6 EVRM omdat arbitrage in deze omstandigheden te duur is;

  3. Het is geschil is niet ‘naar aanleiding van’ de franchiseovereenkomst (en dus is het arbitragebeding niet van toepassing, CTK);

  4. Het beroep op het beding is naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar en er is sprake van misbruik van recht;

  5. Het beding moet als onredelijk bezwarend opzij worden gezet op grond van de wettelijke bepalingen van consumentenbescherming bij algemene voorwaarden.

Waarom de rechter zich onbevoegd achtte

De rechtbank ziet het anders: alle argumenten worden gepasseerd. Met betrekking tot het eerste punt zegt de rechter dat de ontbinding van de overeenkomst nu juist onderdeel is van het geschil, zodat daar vooraf niet vanuit kan worden gegaan. Onder verwijzing naar eerdere rechtspraak oordeelt de rechtbank dat toepassing van een arbitragebeding niet in strijd is met art. 6 EVRM, dat een beroep op het beding ‘slechts bij hoge uitzondering’ onaanvaardbaar is en dat geen sprake is van misbruik van recht. Een beroep op de consumentgerichte bescherming komt de franchisenemer ook niet toe: hij is immers ondernemer. Kan hij dan worden gelijkgesteld met een consument omdat hij een ‘kleine ondernemer’ is? Nee, ook die redenatie volgt de rechtbank niet. Kortom: de rechtbank acht zich onbevoegd.

Uit dit praktijkvoorbeeld blijkt dat een arbitragebeding nadelige gevolgen kan hebben en moeilijk te passeren is. Let dus op waar u mee akkoord gaat bij het sluiten van een overeenkomst. Voor de franchisenemer deze zaak betekent het namelijk dat hij een dure arbitrageprocedure moet starten om zijn gelijk te halen.

Lees meer over franchisegever versus franchisenemer

Deel dit artikel

Neem contact op met onze specialisten voor meer informatie

Expertises